Obraz3

70 |. Itayktimb, J.iko.śt żyda w |»i r s|»« Ulywii |K'<lagogii:/n<.‘)

mnieniami, aby nie zdominowały teraźniejszości. Przesłanką pedagogie/ nej koncepcji jakości życia jest perspektywa czasowa. Dlatego życie tylko samą przeszłością nie jest zgodne z pedagogicznym założeniem rozwo ju, który zakłada stawianie sobie zadań wybiegających w bliższą i dalszą przyszłość. Przeszłość zawarta we wspomnieniach może być postrzegana jako motyw trwałych chwil szczęścia bądź nieszczęścia, gdy wspominani} np.: dzieciństwo, bliskie osoby (Ostrouch-Kowalska, 2000, s. 88).

W tym podejściu doświadczenia życiowe z przeszłości przejawiają się w obecnych wartościach, działaniach człowieka, jednocześnie zapewniają ciągłość i zachętę do ewałuacji teraźniejszości i prognozowania przyszło ści (oczekiwania człowieka, plany związane z przyszłością mogą pośred nio kształtować jakość jego obecnego życia, które w perspektywie czasowej może determinować życie przyszłe).

Biorąc pod uwagę zakres oceny jakości życia, zakłada się możliwość do konywania jej na kilku poziomach, jako: ogólną jakość życia; jakości życia w poszczególnych dziedzinach; poziom uwzględniający składowe poszczę gólnych dziedzin jakości życia; poziom uwarunkowań jakości życia; obecną sytuację życiową człowieka. Ocena jakości życia odzwierciedla zatem stan równowagi pomiędzy ogólną jakością życia a obecną sytuacją życiową czło wieka, zaś stopień satysfakcji, zadowolenia, szczęścia, jest wyznacznikiem wysokiej bądź niskiej jakości w jego ocenie.

Tematyka jakości życia łączy się z zagadnieniem powodzenia w życiu. Może być ono rozpatrywane z dwóch punktów widzenia: jako o b i e k tywna jakość życia (na podstawie analizy obiektywnych wyznacz ników) oraz subiektywna jakość życia (postrzegana i oceniana przez człowieka). Tak rozumiana jakość życia jest wypadkową integra cji osobowościowych właściwości oraz obiektywnych i subiektywnych wskaźników dobrostanu. Wybrane koncepcje obiektywnych wyznaczni ków jakości życia omówiono już częściowo w niniejszej publikacji (patrz rozdział 2). Przykładem takich analiz są także dane prezentowane przez Międzynarodowe Biuro Pracy, ONZ bądź Bank Światowy. Zauważa się' w nich brak danych dotyczących subiektywnej oceny jakości życia, do konywanej przez ludzi różnych zawodów, mieszkańców poszczególnych regionów czy krajów.

lokość ż.yci.i occnimiu obiektywnie stanowi zespól warunków żyda człowieka, obiektywne atrybuty pola ży, iowego, środowiska pi zyrudniczego, obiektywny stan zdrowia, atrybuty świata materialnego i społeczno kulturowego (Adamczak. Syk,

199 v 249).

Tymczasem jak pisze A. Campbell nie można założyć, że obiektyw uli dobrym warunkom życia zawsze towarzyszą odczucia powodzenia i za dnwolenia społeczeństw.

Niezadowolenie z obiektywnych warunków wydaje się wzrastać w dokładnie tym samym okresie, w którym te warunki ulegają poprawie pod każdym względem i według wszystkich kryteriów (Campbell, Cotwersc, Rogcrs, 1976, s. 9).

badania ). Czapińskiego (i innych), dotyczące warunków i jakości życ ia ■ poleczeństwa polskiego po okresie transformacji systemowej, potwierdza hi tę lezę (Czapiński, 2001, s. 176; por. 2003).

badania empiryczne dowodzą wszak, że te dwie kategorie miar jakości życ ia dalece od siebie odstają [...). Dowodzi to istnienia wewnętrznego mechanizmu u gotującego poziom subiektywnej jakości życia. Mechanizm ten jest szczególnie i lektywny w odniesieniu do najgłębszego i najważniejszego poziomu dobrostanu woli życia. (Idy jakieś niepomyślne wydarzenia życiowe osłabią wolę życia, we wnętr/ny mechanizm powoduje stosunkowo szybkie jej odbudowanie do poziomu właściwego dla danej osoby, bez względu na to, czy sytuacja życiowa tej osoby poprawiła się, czy też. nie (Czapiński, 2()02b, s. 21, 26-27).

badanie obiektywnych uwarunkowań jakości życia z uwzględnieniem wyznaczników subiektywnych pozwala na całościowe ujęcie omawianego ptoblemu.

Ił. Wejnert do czynników oceny jakości życia zalicza mikro- i niakrode b t tttinanly, prezentuje je schemat 10.

M a k ro d eter m i n a n t y wyznaczone są przez stopień zadowolenia spolei zeństwa, np. z: rządu, Kościoła, gospodarki, wolnego rynku, obi j nniją one między innymi: satysfakcję z pracy, małżeństwa, poziomu życia, zdrowia i środowiska społecznego,czasu wolnego. M ikrodeler m i n a n 11 natomiast dzielą się na dwie grupy zmiennych: behawioralne historie zatrudnienia, płodności, uczestnictwa w życiu politycznym oraz. spolecz no psychologiczne cechy osób. Autorka za l^;. Andrewsem, A. Mi Kemie hm i | Robinsonem podaje, /< obie zmienne mają zasadniczy wpływ na ogólną o, enę jakośi I życia (/ a WcjneiI. 2001, s. >19 '>I).