Obraz65

, ... i ,_{v WŁ}hod/ii przede wszyslkim różne lypy wtOM.wa.ur w s/kolach. W id zakres wcłiou/ą P    '    w

•    < li isknuu ł7.v uratoMopUi Mory toni/ częściej

mwkiotów od najprmts/iSgO UIJMwpu r    t    .. . .₄.₍ ■„

Lswuic iiii(lvcviit.-| tablice - juko «>mbol pogMowolol „kredowej , aż <1, „„J,Jasnych epiakopów. projektorów dlmowych czy mag,,,.

iowidów,

Trzecio postać icj samej funkcji sprzyja poznawaniu rzeczywistości, ale jut w postaci uogólnionej W tym przypadku rzeczy i zdarzenia rzeczywiste zoMuly przetransponowane - na podstawie przyjętych konwencji - w takie ich ujęci o o charakterze uogólnionym, jak mapy. globusy, plany, diagramy, wykresy czy abstrakcyjne modele. W każdym z tych ogólnych ujęć odpowiednie Irugmeniy rzeczywistości przedstawia się jako układy jakichś elementów powią-/atu- /<• sobą jakimiś relacjami, przy czym i te elementy, i relacje odpowiadają rzeczywistym składnikom świata realnego oraz łączącym je związkom i zależ* nościom

Ale szkoła współczesna nie zadowala się samym tylko czerpaniem przez uczniów gotowych informacji z samej rzeczywistości. Coraz częściej ten kontakt ucznia ze światem realnym odbywa się poprzez stwarzanie sytuacji problemu* wych, które wymagają poszukiwaniu rozwiązań czy to przez bezpośrednią obserwacje faktów, czy przez posługiwanie się środkami zastępczymi, np. w po* staci modeli, rysunków lub rzeczywistości wirtualnej. Coraz częściej też ów kontakt wplata się w interesujące gry dydaktyczne, które wnoszą do procesu kształcenia pierwiastki emocjonalne, zwiększając atrakcyjność tych procesów i zastosowanych w nich środków.

Poznawanie wiedzy o rzeczywistości

Od czasu wynalezienia druku tę funkcję powierzono przede wszystkim samym podręcznikom, które stanówią jeden z najstarszych i najbardziej wszechobe cnych środków dydaktycznych. Tę wszechobecny pozycję podręczniki zachowa ly do dziś, kiedy zres/Jy znacznie więcej się czyni dla ich unowocześnienia niż kiedykolwiek poprzednio. Ale obok podręczników pojawia się coraz więcej środków technicznych, które służy do eksponowania wiadomości za pośrednie twem tekstów drukowanych. Sy to przede wszystkim urzydzenia reprogra liczne, jak kserografy, kopiarki czy proste powielacze, które umożli wiajy szybkie uzyskanie tej liczby odbitek odpowiednich tekstów, jaka jest niezbędna dla danej zbiorowości uczniów.

Wiedza o rzeczywistości może być jednak pozyskiwana przez uczniów nie tylko bezpośrednio z tekstów drukowanych. Coraz częściej styku się z tiiy Współczesny uczeń za pośrednictwem odpowiednich urzydzeri technicznych, jak ttraloskopy, maszyny dydaktyczne lub czytniki, a tym bardziej komputery.'lak więc opasie (omy zmieniają się w maleńkie mikrofilmy, które odczytuje się za pomocy czytników, w foliogramy, które eksponuje się za północą grufoikopów lub w programy komputerowe.

To udotkonakfilr konuikio uczniu z wiedza o rzeczywislości i ułatwiiinie mu jej opanowa ^,,,:i fSH/.lo w ostatnich luLuch Jeszcze dulej. Ziuitozlo mianowicie swój całkiem nowy wyraz * nauczaniu progfuinowunyin, które w Jatach sześćdziesiątych było głównym przedmjoiero winie, e sowo n i a dydaktyki światowej. I choć nic spełniło nud/Jci. Ze z/cwolucJon»zw)' pracę #/ko ły współczesnej, stało j^buik przedmiotem wielu ck>j>cfynv iitów szkolnych, którym rawdzlę. cwmy postęp w rozwoju techniki dydaklyczocj

Kształtowanie emocjonalnego Ntosunku do rzeczywistości

Zdawałoby się. że w dziedzinie życia uczuciowego, opartego na bez pośrednie h stosunkach osobistych, technika nie rna nic do powiedzenia. Okazało się jednak. Ze nowa technika dydaktyczna może być przekaźnikiem tak cennych wartości, tak wspaniałych wzorów postępowania, że jako czynnik pobudzający ludzi do wzruszeń oraz kształtujący ich motywacje i postawy staje się czymś mc do zastąpienia. Jej siła oddziaływania zależy jednak od stopnia doskonałości wzo* rów, które przekazuje, z tym że wzorami tymi mogą być jakieś wartości sjiołe* czne, moralne, estetyczne czy wszelkie inne. W szczególnym stopniu technika la jest wykorzystywana przez szkoły wszystkich krajów do rozszerzania kręgu doznań poznuwczych i emocjonalnych dzieci i młodzieży w dziedzinie literackiej, muzycznej i plastycznej.

W lej dziedzinie nowoczesne środki dydaktyczne stwarzają ogromne możliwości udoskonalę' ui;i pracy nauczycieli i uczniów, 'frudno byłoby dziś wyobrazić sobie szkołę, kióru obywałaby >ię bez lak ich środków wzrokowych, jak obrazy. przezrocza, filmy, czy słuchowych, jak płyty lub taśmy z nagraniami, eksponowane za pomocą gramofonu lub radia, czy wreszcie wzrokowo -dycho wy eh. których przykładem może być film dźwiękowy łub telewizja pod koniec XX wieku toru/, większy jcsl wpływ komputerów na pracę szkoły Spośród wielu ich zastosowań najbardziej rewolucyjny charakter zdaje się mieć wykorzystanie ..rzeczywistości wirtualnej**.

Dla spotęgowania wpływu środków dydaktycznych na życie emocjonalne uczniów bardzo często poszczególne środki stosuje się me w izolacji, lecz w odpowiednich układach, w których jeden środek przygotowuje, wspiera i wzmacnia działanie drugiego. Nauczyciel staje się wówczas reżyserem, który dobiera środki nic tylko ze względu na to. jak wpływają one na kształtowanie motywacji, uczuć i postaw, lecz przede wszystkim ze względu na kierowanie działaniami uczniów i własnymi, dopiero bowiem te działania - spotęgowane przez oddziaływanie środków - przesądzają sprawę wpływu całego procesu ksztalcąco-wychowująccgo na osobowość wychowanków szkoły.

Działanie przetwarzające rzeczywistość

Jest to jeszcze jedna funkcja środków dydaktycznych. Najogólniej mówiąc, polega ona nu udziale w procesie kształcenia tych środków, które intensyfikuje) kształtowanie umiejętności w toku oddziaływania na otaczającą rzeczywistość. Środki, jukic się w tym celu wykorzystuje, są bardzo urozmaicone, * znacznej mierze mogą to być również Środki, które spełniają wymienione *yżcj funkcje.

Jltt/radlnle wyraźną inwazję środków obserwuję się w dziedzinie kształcenia spraw-"Ości językowych. Są to sprawności wymagające ze stron) podmiotu wyjątkowego nakładu bbicy, jęh rozwijunic zaś w przeładowanych klasach, gdy czas przewidziany m wypowiedzi jed-^ł|fro uczniu jest znikomy, przynosi mule efekty, szczegół nic skromne w nauczaniu Języków oh Wprowadzenie do tego procesu takich środków, jak płyta granaMonowa tzy kaseta, ogrutn-I'"- ‘o/s/c/a te możliwości, o przede w\zyiikim umntiittu jednostce csfUf mówienie oraz ‘••honuicjc własnych wypowiedzi / migrantami s/orumyml

289