Obraz19

<rwx'i\i?enK\ czy w nauczaniu materiał ten został rzeczywiści wyczerpany. Poza programem nauczania w planowaniu pracy bierze się również pod uwagę podręczniki. Wymagają one dobrej znajomości przed przystąpieniem do sporządzenia planu. W zależności od przedmiotu przewiduje się również pracę nad lekturą, korzystanie z czasopism, bądź z innych źródeł informacji.

Każdy 7 przedmiotów nauczania nastręcza inne trudności. W związku z tym panując racę rccmą. z grubsraestala się charakter tych nudności i przewiduje śród k i zapobiegawcze. Ok* np. dncd żyjące w mieście nie znają dokładnie zwierząt, drzew. zbóż. zespołów roślin no-zwierzęcy eh me własnym krasi. W tej sytuacji planuje się zebranie odpowiednich pomocy’ dydaktycznych. ATpmzowanłC wycieczek poza miasto lub do ogrodu botanicznego, nawiązanie kontaktu ze szkolą wiejską »edu dokonania wymiany materiałów dydaktycznych. Planując z kolei nauczanie fizyki, przewiduje się. dajmy na to. że nauka o elektryczności wyjątkowo zainteresuje młodzież w związku .* efckrry fikacią w-si lub zajęciem się przez, uczniów modelarstwem z zakresu elektrotechniki Wówczas przewiduje się obserwowanie czynności związanych z zakładaniem sieci elektrycznej ru wsi. organizuje oddziaływanie dorosłych na dzieci, na przykład przez zadawanie dzieciom cdęowiednkh prac domowych, planuje stworzenie kółka młodych elektrotechników , zorgaiszowanie wystawy jego prac czy konkursu na najciekawsze rozwiązanie etc. Z nauczaniem nękanych przedmiotów wiąże się spawa lektury obowiązkowej lub rozwijanie czytelnictwa. Wszystkie te akcje wymagają odpowiedniego powiązania z nauczaniem i wprowadzenia do planu rocznego.

Ważnym warunkiem dobrego zaplanowania pracy’ rocznej jest wreszcie znajomość samych uczniów. Jeśli mamy na przykład do czynienia z dobrą klasą, możemy sobie pozwolić na bardziej wyczerpujące wykorzystanie materiału. na samodzielne i twórcze zadania. Z taką klasą można choćby zaplanować likwidację postępów niedostatecznych z danego przedmiotu lub nawet i dostatecznych. Przew iduje się również w planie prace dodatkow e dla najzdolniejszych uczniów.

O ile jednak klasa ma niedobory z lat poprzednich, wówczas w planie rocznym przewiduje się więcej czasu na uzupełnienie braków i utrw alenie najważniejszych zagadnień. Niektórzy nauczyciele mają wątpliwości czy należy ..tracić czas'* na wyrównywanie niedoborów. Otóż postawmy tę sprawę jasno: nauczyciela bezwzględnie obowiązuje uzupełnienie braków w wiadomościach i umiejętnościach uczniów , jeśli „przerabianie” now ego materiału w klasie wyższej tego wymaga, gdy więc bez uzupełnienia luk uczniowie nie będą w stanie należycie opanować materiału w nowej klasie. W przypadku istnienia takich braków planuje się pracę nad ich wyrównywaniem w’ odpowiednim do wielkości niedoborów czasie.

Poznawszy klasę jako całość, wyodrębnia się w niej pewne grupy uczniów oraz poszczególne jednostki. W planie pracy przewiduje się współpracę uczniów ze sobą. pomoc wzajemną w różnej postaci, m.in. jeśli to potrzebne, w postaci zespołów wyrównawczych, jak również pomoc w pracy dydaktyczno-wychowawczej ze strony rodziców.

Okresowy plan pracy

Rok szkolny dzieli się na kilka okresów. Praca w każdy m okresie toczy się w podobnym, na ogół dość monotonnym rytmie: rozpoczyna się od opracow a-nia planu, potem następuje jego realizacja, a więc opracowanie nowego materiału i utrwalenie go, do tego dołącza się systematyczna kontrola, wystawianie ocen okresowych, wreszcie informowanie rodziców lub opiekunów o postę-

pach uczniów oraz wspólne opracow anie przez szkolę i dom środków zaradzenia słabym postępom wybranych uczniów.

Tylko początek pierwszego i koniec ostatniego okresu pdbtegają nieco od lego srafekssu. Odbija się w nich swoisty rytm roku szkolnego. Na początku planuje się pracę na cały rok. uzupełnia braki z roku ubiegłego, utrwala dawniej nabyte wiadomości i sprawności, ustala wraz z uczniami cele i zadania nauki całorocznej, główne zagadnienia, etapy pracy. Przed k ooces roku syntetyzuje się i utrwala materiał całoroczny. Koniec roku szkolnego wieńczy dzieło całoroczne; pracy szkoły, zamyka się oceną pracy całorocznej.

Tak więc rytm roku szkolnego spłata się z rytmem poszczególnych okresów Podobnie ma się sprawa z planowaniem pracy dydaktycznej. Plan pracy rocznej stanowi zarazem kanw ę dla planu okresowego. PI anowanie okresowe znowu pozwala zastanowić się nad planem rocznym, jego realizacją, osiągniętymi wynikami i jednocześnie dokonać niezbędnych poprawek. Jednocześnie jest to planowanie bardziej szczegółowe. Jeżeli plan roczny przewidywał uwzględnienie pewnych zagadnień wychowuwczo-dydaktycznych. na przykład nasilenie działań związany ch i ochroną środowiska, z obronnością kraju, z troską o estetyczny wygląd szkoły i jej otoczenia. Higiainwif wystawy prac uczniowskich, gazetki szkolnej czy wycieczki krajoznawczej, to w planie okres©& > ~ u względnia się już szczegółowe środki umożliwiające realizację tych zamierzeń Morę :o więc być szczegółowe zaplanowanie tych poczynań, przygotowanie wystawy czy wycieczki, nawiązanie kontaktu z odpowiednimi organizacjami czy inssyracjami, bądź nasilenie metod nauczania rozwijających samodzielność i inicjatywę młodzieży .odpowiedni dobór lektury i rozwinięcie czytełractwa. dobranie tematów- prac domowych i wiek innych akcji.

Ze względu na ten wzajemny związek-niemal wszystkie uwagi dotyczące planowania rocznego odnoszą się i do planów- ©kresowych. Różnicę stanowi tylko to. że nauczyciele nie są ru ogół obowiązani do przygotowywania na piśmie plonu rocznego. opracowują natomiast obowu- kew o ru każdy okres szczegółowy rozkład materiału nauczania, który jest podstawowym składnikiem planu okresowego. Rozkład materiału nauczania opracowuje nauczyciel przed każdym okresem Podstawię opracowania stanowią te same elementy , które gr^y główną rotę w planie rocznym wiedza dydaktyczna nauczyciela, dobra znajomość celów- i treści nauczania danego przedmiotu, metoda i organizacja nauczania, podręczniki i inne środki dydaktyczne, uczniowie, ich poziom w danym przedmiocie. Podstawowe przesłanki do rozkłata materiału czerpie nauczyciel z analizy wyników okresu poprzedniego.

W rozkładzie wyszczególnia ssę w szybkie koleinę lekcje « ciągu całego ©kresa onu itase zajęcia. Obok lekcji pośw ięconych zaznajomieniu vę uczniów- z nowym materiałem, uwzgkdnu się również lekcje przeznaczone na rozwiązywanie probścmćw praktyczny ch -. teoretycznych, na Ćwiczenia i zajęcia praktyczno-twórcze. na powtarzanie materiału i na prace kontrolne. Prrew>du»c śę też jakie lekcje i inne zajęcia odbędą się w klasie, w pracowni prredmieeowęj. na dziokt szkolnej, w domu czy na wycieczce.

Codzienny plan pracy

Wykonywanie zawodu nauczyoełskicgo grozi łatwym podpadnięciem w rutynę, gdy ^-’^u"^c zadowala się tym. czego się raz nauczył, gdy brak mu twórczej pasji    i

lepszych metod, środków i form własnej pracy Rutyna cechująca zarówno lekarza, który od ukończenia studiów medycznych aż do śmiem wydoje te same recepty, jak iitżynsera '' nadąża za postępem technicznym w obrębie własnej spccjałnofea. czy nauczyciela óp we w tb*> graca sw ojej wiedzy teoretycznej i praktycznej, jest - wobec szybkiego pwtfępo w=e wvy«t •' dziedzinach — zjawiskiem całkowicie anachrooKznym.

Jednym 2 czynników zapobiegających w sposób istotny popadaniu nauczyciela w rutynę jest umiejętne planowanie codziennej pracy naucząi*N>**V chowującej. Jest to twórczy moment w działalności naucżACteła, pozwalający mu nie tylko odświeżyć i rozszerzyć wiedzę pedagogiczną i wiadonv"o ż danego przedmiotu, lecz także rozwijać własne myślenie. inicjatywę i pomysłowość^-

396