Obraz6

Wzór:

bydlą- 3. os. l.mn. czasu teraźniejszego

poi. bydlić, bydlę, bydlisz: koniugacja ę, -isz ps. *bydliti, *bydlję, *bydliśb; koniugacja -/-

ĆWICZENIE 24

Tematyka:

Czasownik. Tryb rozkazujący. Bezokolicznik.

Polecenia:

Powtórzyć § 22.3, 84, 159. Przeczytać §§ 163, 164, 184, 185. Opanować pamięciowo § 164, 185.

Zadania:

1.    Przedstaw historię form trybu rozkazującego w języku polskim.

2.    Jak można wytłumaczyć oboczne występowanie w 2. i 3. os. l.p. trybu rozkazującego form z końcówką-/ oraz bez tej końcówki?

3.    Jakie zmiany dokonały się w polskich formach bezokolicznika?

4.    Niżej podano tekst Modlitwy Pańskiej z początku XV w. Wypisz wszystkie formy trybu rozkazującego i ustal ich formy fleksyjne (osobę, liczbę). Utwórz formy 1. i 2. os. l.p. czasu teraźniejszego i ustal dawną koniugację tych czasowników:

Otcze nasz, jenżeś na niebiesiech, oś więc sie twe imię, przydzi twe królestwo, bądź twa wola jako na niebie tako na ziemi, daj nam dzisia chleb nasz wszedni, odpuści nam nasze winy, jako my odpuszczamy naszym winowatcom, a nie wodzi nas na pokuszenie, ale nas zbaw ode wszego złego. Amen.

5.    Z podanych fragmentów „Psałterza floriańskiego” wypisz wszystkie rozkaźniki, określ ich formy fleksyjne i dawną koniugację:

A już królowie rozumiejcie, nauczcie sie, cso sędzicie ziemię. Służycie Bogu w straszę i wiesielicie sie jemu se drżenim. Wysłuszaj Gospodnie, prawdę moję, posłuszaj prośby mojej. Uszyma usłysz modlitwę moję. Od oblicza twego sąd moj wynidzi, oczy twoje widzcie prawdę. Wstań, Gospodnie, przejdzi ji i obłudzi ji, wytargń duszę moję od niemiłościwego.

188