Obraz 2

Należy zaznaczyć, że opisane wyżej czyny zabronione mają chronić nie tylko osobę pracownika socjalnego, ale również zapewnić poszanowanie reprezentowanej przez niego instytucji i zabezpieczać prawidłowe funkcjonowanie państwa.

ochrona pracownika socjalnego w prawie cywilnym

Ochronę prawną pracownika socjalnego kształtują także przepisy prawa cywilnego. Ochrona ta dotyczy odpowiedzialności odszkodowawczej, którą za określone osoby przejmuje Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego albo inna osoba prawna wykonująca władzę publiczną z mocy prawa. Pracownik socjalny będzie zwolniony od odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę, jeśli jego zachowanie będzie się mieściło w kategorii wykonywania władzy publicznej (art. 417 § 1 k.c.). W szczególności chodzi tu o pracowników socjalnych zatrudnionych w administracji samorządu terytorialnego, powiatowej administracji zespolonej, terenowej administracji rządowej oraz w urzędach centralnych i naczelnych organach administracji rządowej.

Wśród czynności wykonywanych przez pracownika socjalnego, które mogą być przyczyną odpowiedzialności ex delicło, należy przede wszystkim wskazać załatwianie spraw indywidualnych w drodze decyzji administracyjnych oraz bezczynność. Odpowiedzialność odszkodowawcza dotyczy szkód wyrządzonych zarówno przez wadliwe, jak i legalne decyzje administracyjne. Skutki odszkodowawcze dotyczą w szczególności decyzji nieważnych, decyzji uzasadniających wznowienie postępowania administracyjnego oraz decyzji uchylonych w wyniku wznowienia postępowania¹⁸. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie decyzji ostatecznej, to jej naprawienia można żądać dopiero po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności tej decyzji z prawem. Nie tylko działania, ale również zaniechania pracownika socjalnego mogą spowodować odpowiedzialność odszkodowawczą. Powstaje ona wówczas, gdy pracownik nie podjął działania, do którego był zobowiązany, a jego bezczynność lub działanie spóźnione wyrządziło szkodę. Jednakże i w tym wypadku niedopełnienie obowiązku wydania decyzji musi być stwierdzone we właściwym postępowaniu.

oceny i postulaty

Z przeprowadzonych rozważań wynika, że obecna regulacja prawna wyodrębnia zawód pracownika socjalnego. Jednakże pozycja prawna omawianej kategorii zawodowej pozostaje silnie zróżnicowana. Poza jednolitymi wymaganiami dotyczącymi kwalifikacji praw i obowiązków' pracowników socjalnych, zawartych w ustawie o pomocy społecznej, przewidziano wiele dodatkowych uregulowań wynikających z odrębnych źródeł prawa. Naw'et status pracowników socjalnych zatrudnionych w' jednostkach administracji publicznej nie jest jednakowy. Zróżnicowanie podkreślają również przepisy dotyczące funkcjonariuszy publicznych, państwowych i samorządowych, stosowane w różnych zakresach do określonych pracowników socjalnych. Poza tym trzeba brać pod uw'agę pragmatyki służbowe związane z konkretnym stanowiskiem czy miejscem zatrudnienia.

W związku z postulatami poszerzenia przywilejów' zawodowych, niejednolitą regulacją pozycji prawnej pracowmika socjalnego oraz koniecznoś-

¹⁸ Uchwala SN z dnia 26 stycznia 1989 r„ m CZP 58/88, OSNCP1989, nr 9, poz. 129.

209