Obraz!7

podatnikowi z tytułu jego zapłacenia nie przysługuje żadne kontrświ&dcze-me ze strony związku publiczno-prawnego (państwa czy organizacji samo-rządowej) Bez względu na wysokość wnoszonego podatku konkretnemu podatnikowi nie przysługują żadne dobra czy usługi świadczone przez władze publiczne Możemy mówić jedynie o tzw. odpłatności zbiorowej. Wówczas te świadczonych dóbr społecznych czy publicznych korzysta ogół podatników. jednakże stopień korzystania przez nich jest różny. Najwięcej z dóbr społecznych korzystają podatnicy biedni. Jest to. jeśli użyć pewnego porów-runią, renta, która realizują słabsi ekonomicznie podatnicy, a której źródłami są dochody podatników bogatszych oraz działanie władz publicznych. Po-damie-, bogatsi korzystają z dóbr oferowanych przez władze publiczne

aopn*u w dobra na tynku.    g?upo/JUouM* \

6. Jednostronność Ta cecha podatku wynika z przyjętych rozwiązań związał nych z nakładaniem podatków. Państwo bądź organizacja samorządowa stosują tu zasadę podporządkowania podmiotów zobowiązanych do płacenia podatków podmiotom uprawnionym do ich nakładania. W sprawach podatków nie prowadzi się powszechnej dyskusji. W kwestii podatków żadna konstytucja demokratycznych państw nie przewiduje referendów. Jest to zrozumiałe, ponieważ wyniki takiej społecznej debaty w sprawie podatków zdają się być oczywiste.

3. Zasady podatkowe

O jakości funkcjonowania systemu podatkowego decydują stosowane przy konstrukcji poszczególnych podatków zasady podatkowe. Są to raczej postulaty, których przestrzeganie powinno zapewnić prawidłowe funkcjonowanie poszczę-Ufnych podatków i całego systemu podatkowego. Zasady, jakim powinien od-owiadać dobrze skonstruowany podatek najpełniej przedstawił A. Smith. Są to: zasada równości (inaczej zwana zasadą sprawiedliwości),M&tAu % zasada pewnościJ^ouA i    tctjui tyoiOn^ ^

zasada dogodnośćfdMAuą •*    cfio fClhfafafei.

zasada taniości⁶.    •^AJJtzXiur~hsokU y*suuQv

A. Smith zasadę równości opodatkowania odnosił do obowiązku nakładania ' ^JaJ~' kirów stosownie do wielkości realizowanych dochodów. Zdaniem Smitha, jwiedfiwość podatkową mogą zapewnić jedynie podatki proporcjonalne zane od dochodu podatnika. Przy opodatkowaniu należy uwzględnić wszyst-mtoóy przez niego osiągane, ponieważ podatek, który obciąża jeden rodzaj

HHfeppNMmy - myt wykładu Wyższa Szkota Finansów i Zarządzania. Siedlce 2002.

dochodu podatnika a pomija inne dochody jest rozłożony nierównomiernie, a więc jest niesprawiedliwy. A zatem zasadę równości należy rozumieć jako stosowanie podatków dochodowych o stałych stawkach procentowych.

Z kolei zasada pewności opodatkowania polega na określeniu z wyprzedzeniem reguł wymiaru podatków. Chodzi tu o to, aby podatnik był odpowiednio wcześnie poinformowany o tym, kiedy będzie płacił podatek, w jaki sposób i w jakiej wysokości. Smithowi chodziło tu o to, aby chronić podatnika przed samowolą organów podatkowych. Jeżeli kwestie zawiązane z tzw. techniką podatkową nie zostaną odpowiednio wcześniej ustalone, to istnieje obawa, że podatnik będzie mało zorientowany w ciążących na nim obowiązkach podatkowych i tym samym może być to wykorzystane przez administrację skarbową.

Zasada dogodności powinna polegać na tym, aby podatek był pobierany w takim czasie i w taki sposób, aby podatnikowi było go jak najdogodniej zapłacić. Zasada ta ma chronić podatnika, aby nie był on w jednym czasie obciążony wszystkimi podatkami. Najlepiej, aby płacił podatki w czasie, kiedy uzyskuje środki finansowe. Ta zasada jest szczególnie ważna w przypadku podatników prowadzących działalność sezonową. Takimi podatnikami są rolnicy. Produkcja rolnicza to także działalność charakteryzująca się niesystematycznym dopływem środków.

Zasada taniości odnosi się zarówno do podatników, jak i do władz publicznych. Chodzi tu o minimalne koszty wymiaru i poboru podatków. Jeśli chodzi o podatników, to realizacja tej zasady powinna polegać na zmniejszeniu kosztów prowadzenia działalności z tytułu płaconych podatków. Jeśli zaś chodzi o taniość podatków ze strony władz publicznych, to oznacza to minimalizację kosztów utrzymania administracji podatkowej. W Polsce, pomimo istnienia dość skomplikowanego systemu podatkowego, koszt poboru I zł podatku wynosi 3 grosze . Istnieją jednak takie podatki, jak np. podatek od nieruchomości dotyczący jezior, gdzie stawka z I ha jeziora wynosi niecałe 4 zł. Gdy opodatkowujemy np. 0,5 ha jeziora, to koszty poboru tego podatku z pewnością przewyższają wpływy z niego.

4. Elementy konstrukcyjne podatku

Aby podatki mogły przyczyniać się do realizacji funkcji całego systemu podatkowego, powinny w swoich konstrukcjach mieć precyzyjnie określone takie kwestie, jak: kto płaci podatek, od czego jest on płacony bądź co powoduje jego zapłatę, jak jest ustalony jego wymiar, co stanowi zmniejszenie jego wymiaru.

’^p0ł M. Podstawka, Ekonomiczna ocena funkcjonowania urzędów skarbowych.... opc

159