Obraz (13)

Dlatego szczególnie w interesie Ameryki leży, by sytuacja światowa rozwijała się w sposób przyjazny dla demokracji.

Przyszłość wolności, stabilności, pokoju i Stanów Zjednoczonych w pewnym stopniu zależy zatem od przyszłości demokracji. Niniejsza praca nie stara się przewidywać przyszłości. Stara się jednak trochę ją rozjaśnić poprzez analizę fali demokratyzacji rozpoczętej w 1974 roku. Stanowi próbę zbadania przyczyn serii zmian systemowych (rozdział 2), procesów, poprzez które zmiany te nastąpiły, a także strategii zwolenników i przeciwników demokracji (rozdziały 3 i 4) oraz problemów stojących przed nowymi demokracjami (rozdział 5). Kończy się natomiast rozważaniem nad perspektywami dalszego rozwoju systemów demokratycznych na świecie (rozdział 6).

Omawiając wymienione powyżej tematy, praca korzysta z istniejących teorii i uogólnień nauk społecznych, próbując określić ich przydatność w wyjaśnianiu ostatnich zmian systemowych. Książka nie stanowi jednak próby opracowania ogólnej teorii uwarunkowań powstania demokracji czy procesów demokratyzacji. Nie jest także próbą wyjaśnienia, dlaczego niektóre kraje są demokracjami od ponad stu lat, a inne charakteryzują się trwałymi dyktaturami. Jej cel jest skromniejszy — wyjaśnienie, dlaczego, jak i z jakimi skutkami doszło w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, w pewnej grupie państw, do prawie równoczesnych zmian systemowych; oraz zrozumienie, co te zmiany mogą powiedzieć nam o przyszłości demokracji na świecie.

2. Dlaczego?

Wyjaśnianie fal

Fale demokratyzacji i odwrotów od demokracji to przykłady szerszego zjawiska występującego w polityce. Są takie momenty w dziejach, kiedy niemal równocześnie w różnych krajach czy systemach politycznych zachodzą bardzo podobne wydarzenia. W 1848 roku w szeregu europejskich krajów wybuchły rewolucje, natomiast w 1968 roku w wielu krajach na kilku kontynentach miały miejsce studenckie akcje protestacyjne. W różnych krajach Ameryki Łacińskiej i Afryki wojskowe zamachy stanu często koncentrowały się w tych samych okresach. Wybory w krajach demokratycznych uwidaczniają przesunięcie na lewo w jednej dekadzie i na prawo w następnej. Długa fala demokratyzacji z XIX wieku była na tyle rozłożona w czasie, że możliwe jest jej znaczące wyróżnienie spośród późniejszych fal demokratyzacji czy odwrotu. Każda z tych późniejszych fal miała jednak miejsce przez stosunkowo krótki okres. Problem polega na zidentyfikowaniu prawdopodobnych przyczyn takich fal w polityce.

Załóżmy istnienie zbioru sześciu krajów, ponumerowanych od 1 do 6. Załóżmy także, że w stosunkowo krótkim czasie w każdym z tych krajów rozgrywa się podobne wydarzenie — demokratyzacja, czyli wydarzenie x. Co mogło być tego przyczyną? Można udzielić kilku odpowiedzi.

Wyjaśnienie jednoprzyczynowe. Możliwe jest, że wszystkie x miały jedną przyczynę A, która miała miejsce niezależnie od wydarzeń we wszystkich tych krajach. Mogłoby to być, dla przykładu, pojawienie się nowego supermocarstwa lub jakaś inna poważna zmiana w międzynarodowym układzie sił. Taka przyczyna mogłaby mieć początek

41