P1020544

dualizm nie tylko w święcie zewnętrznym, ale przede wszystkim w duszy MHluj . fwimdw iwa również wymiar wewnętrzny (świadczą o tym nazwy, duch „dobrej myśli" i demon „zlej myślT)

•    manicheizm (szatańska materia, boski duch szatan wykradł Bogu pierwiastki jasności i stworzy ł^złowieka);

•    koncepcja Maniego ( pierwiastek boski to duch. a szatański materia) . przeciwstawienie zadz cielesnych i dążeń ducha ; kojarzy się z alegorią powozu (Platon), która aaówri. Ze rharn bdnjM porówna do zaprzęgu o dwóch skrzydlatych koniach,

b)    dualizm religijny z psychologicznymi i etycznymi konsekwencjami w orfizmie - walka tytana ( a w ziemskie) z Dionizosem( to co wzniosłe),

c)    udział szatana w kształtowaniu się ludzkiej natury uznaje chrześcijaństwo i judaizm, mono. że są to reiigśe monoteistyczne

4 silnie widoczne w dziełach średniowiecznych

d)    dualizm we wszystkich religiach ma także wymiar psychologiczny

4 bajka z plemienia Hausa o człowieku, kajmanie i szakalu (człowiek uratował kajmana mimo, że mógł go zjeść, ale za to zabija szakala, którego skóra potrzebna była dla jego chorej żony ) - często spotykany motyw połączenia w jednej istocie bezinteresowności i nienawiści - przeciwieństwa moralne w duszy ludzkiej

-4 przeciwieństwa objawiają się, gdy jakaś grupa społeczna jest wytrącona z normalnych warunków proste kryteria moralne tracą swe automatyczne zastosowanie w nowych okolicznościach

e)    przyczyny dualizmu podczas II wojny światowej: stępienie wrażliwości pod wpływem ogromu cierpień dookoła człowiek uczy się świadomie selekcjonować swoje współczucie

Zasięg wyobraźni a zasięg współczucia.

a)    próba tłumaczenia częstego braku współczucia brakiem wyobraźni lub ograniczoną wyobraźnią:

•    np. odczuwamy współczucie wobec osób, w których przeżycie potrafimy się wczuć

b)    aktywność wyobraźni zależna w dużej mierze od postaw społecznych niż psychicznego podobieństwa (według Ossowskiego bardziej współczujemy naszemu psu niż Żydowi z Oświęcimia)

przynależności do grupy społecznej powoduje strach przed wrogością grupy

c)    w ograniczeniu wyobraźni dużą rolę odgrywa stereotyp ( sugestia grupy) utrudniający zajęcie stosunku bezpośredniego względem danej jednostki, która należy do określonej w stereotypie grupy społeczne); stereotyp utrudnia zauważyć osobiste cechy

-4 mimo to podczas II wojny światowej znane są przypadki antysemitów przejmujących się losem konkretnego, znanego im Żyda - jest to spowodowane tym, ze ów Żyd nie był postrzegany jako członek znienawidzonej społeczności, lecz jako członek grupy kolegów ■=> w toku obcowania z członkiem obcej zbiorowości, opada czasami stereotyp

d)    nagłe rozszerzenie wyobraźni w sytuacji ekstremalnej powoduje wstrząs,

e)    zakres wyobraźni w danej sytuacji jest wprost proporcjonalny do podobieństwa sytuacji społecznej (ważna jest tu równoległość sytuacji oraz różne subtelne aspekty) i odwrotnie odrębność sytuacji, chociażby w tym samym zespole, wpływa na wyobraźnię hamująco

4 np, sierżant może się nie wczuwać w sytuację rekrutów, gdyż nie ma ochoty przenosić się w wyobraźni do sytuacji poniżającej

*4 w stosunku do tego samego człowieku możemy mieć różnego możliwości wczuwama się, w zależności od tego czy sprawy dotyczą różnic społecznych między nami, ozy tez spraw, w których można abstrahować od tych różnic

f)    ani egoizm, ani okrucieństwo nie dają się tłumaczyć brakiem wyobraźni zależność jest obustronna jeśli nasza wyobraźnia wpływa na nasze postawy społeczne, to i nasze postawy społeczne wpływają na naszą wyobraźnię,

*4 źródłem samolubnego zachowania wobec cierpiących może być żywe wyobrażenie własnych przyszłych dolegliwości.

g)    wyobraźnia może być motorem złych skłonności (wysublimowany akt nienawiści, tchórzostwo pchąące do nikczemnych czynów w trosce o samo ocalenie),

Max Scheler twierdził, że wzrost zdolności rozumienia innych przez wieki zaowocował nowymi formami okrucieństwa.

■4 Wyobraźnia również działa jeśli chodzi o chęć zadawania komuś cierpienia. Może dostarczyć paliwa myślom sadystycznym, gdyż wyobrażamy sobie boi jaki chcemy komuś zadać

h)    dwoistość natury ludzkiej ma głębsze podłoże nie da się jej sprowadzić jedy nie do zakresu wy obraźni, Miłość i śmierć.

a) Bros i Tuuutos u Freuda; instynkt budujący (samozachowawczy, dążący do podtrzymania gatunku) i destrukcyjny (samodeitrukcyjny, uzewnętrzniona nienawiść, dąży do sprowadzenia materii w stan nieograniczony), są nicro/d/ielne (historyczne przykłady, w których sprzężone jest zacieśnianie więzi i nienawiść do obcoj grupy),