P1070623

ogólnych tendencji rozwojowych różnych systemów leksykalny* h _uw*cic pmetarzanic się. „aeryjneść" pewnych typów zmian na _gru*

U#o samego języka? W zależności od przyjęcia któregoś z tych _/ał." wypadnie sformułować odpowiedź inaczej. W pierwszym wypadku • załobv przyznać racją „anomalistom”; zdarzające się wypadki paralel ewolucji znaczeniowej wyrazów odpowiadających sobie w dwóch lub * ku językach (np. poi. dziewka — córka, młoda dziewczyna' *i_n<łoi . ca' i fr. filie, poi. pojąć ‘chwycić’ -► zrozumieć i łac. capem., _n1oni . greijen), zresztą rzadkie, nie mają żadnej wartości dowodowej wobec nie idiomatycznego charakteru rozwoju wyrazów w poszczególnych . kach. Gdyby się za podstawę rozważań przyjęło ujęcie drugie, odpow,. nie byłaby jednoznaczna. Niewątpliwie współczesnym językom euro, skim wspólne są ogólne mechanizmy zmian (przesunięcia logiczne, mody fikacje zabarwień i przebiegi sprowadzające się do wewnętrznej ..p_!v. b', dowy” kodu) i ich zasadniczy kierunek (ku specjalizacji nazw i funkcjo nalnemu wyzyskaniu dubletów), co jednak bynajmniej nie wyklucza sw istości rozwoju ich płaszczyzny znaczeniowej. Na przykład w języku francuskim. ubogim w słowotwórcze mechanizmy pomnażania słownie: bardzo często zachodzi denominacja metaforyczna; równie istotna rola przypada w udziale „łańcuchowym” metonimiom (tzw. glissement de .s-: 'poślizg znaczeń'). W historii polszczyzny, języka o rozbudowanym systemie słowotwórczym, obfitującego w typy strukturalne, których za kr-znaczeniow e bądź są tożsame, bądź krzyżują się'ze sobą, można odnotować pokaźną liczbę procesów o charakterze słowotwórczo-semantyczr.. :r (por. rcpartycję funkcjonalną formacji współpodstawowych. przeobraź. -nia zwriązane z leksyka! izac ją, z zatarciem się wyrazistość: znaczenia > • kturalnego słowa itp.).

Ale nawet w jednym języku stwierdza się dwoistość przesunięć znaczeniowych. Niektóre z nich następują seryjnie, reprezentują mechanizm v powy (por. pejoratywne zabarwianie się nazw zbiorowisk ludzkich: ga-wiedź, motłoch, pospólstwo, publika itp. lub nazw czynności handlowych: firymarczyć. kupczyć, przekupstwo), inne są swoistymi unikatami. Taki charakter mają np. metonimie. zależne od nieskończenie różnorodnych skojarzeń sytuacyjnych (por. ceregiele, podrmka). I przeciwnie — zmiany w nie wielkim stopniu uwarunkowane bodźcami realnymi, wewnętrznej -stemowe wynikają zwykle z działania mechanizmu analogii (przypomnijmy paralelny rozwój synonimów, antonimów, dokonywanie się pewnego przesunięcia semantycznego w obrębie całych paradygmatów- słowotw o. -czych itp.). W jednym języku można jednak znaleźć znacznie więcej P^rz>‘ kładów potwierdzających deterministyczną koncepcję zmian znacz i-wych. więcej mechanizmów i tendencji, które działają względnie regm. nie. Za takie prawidłowości w zakresie polskich zmian znaczeniowy co e

aiiłuiiimicznych" f_nn    '• ^QO ^*rnin*cv MnnfA "

_dr._ik. prr.od.k- i W:pc».    ■"*-<* .

Których ltksemów tylko do    .okr^rt^.

Judzkim (np. osoba, ogorzały, _cłlot .„„T*¹¹⁴? ^'karnych m *wi««n bodz przeciwno. _ wyl,^,,    £*-*<• Staszic, stref. ogoruU")

wionych (np. zsiadły, po^y, "^,2»^vrt* > przedmiotów nieoty-procesy semantyczno obejmuj    ^CW»^lrt*^r r.KuUrny

np. nomina actionis. któro ₇    ^1>P? ^slrukt«r dowotwórczych,

sieczka, opój itp.,.    ' '    P^odł*»lą konkretyzacji (por. ttrjtóa,

analizach, będzie* to dla autorki    ®^d*^tnle w P^tóni^^d

jedzenie, losów wyrtTw" ,,^^

czaję minionych p^oloń.    ““MW* dzieje i oh.