P1080944

260 GNOSTYCYZM A UMYSLOWOŚĆ KLASYCZNA

świata. Koniecznie musi być najlepsze ze wszystkich rzeczy oraz najgodniejsze władzy i panowania. Jak widzimy zaś, części składowe świata (_{a w} święcie nic ma nic takiego, co by nic było częścią jednej wielkiej całości, mają czucie i rozum. A więc musi je mieć, w dodatku doskonalsze i w większym stopniu, również ta część wszechświata, w której zawiera się jeeo kierowniczy pierwiastek. Świat tedy nicuniknicnic musi być mądry, przy czym szczególną doskonałością rozumu musi odznaczać się ta siła twórcza, która wszystko ogarnia i utrzymuje. Stąd wynika, że świat jest bóstwem i ze wszelka moc świata zawiera się w jego boskiej naturze...

[Argumentacja szczegółowa: a. zmysłowość a dusza]

Jeśli więc ludzie i zwierzęta trwają, jak również poruszają się i czują dzięki swojej ciepłocie, to niedorzecznością byłoby twierdzić, że takiego czucia pozbawiony jest świat, przeniknięty nieskalanym, wolnym i czystym. a zarazem najżywszym i najruchliwszym ogniem,... Ponieważ zaś wszelki ruch wywodzi się z przenikającego świat ognistego pierwiastka, przy czym pierwiastek ten porusza się bez podniet zewnętrznych, a jedynie z pobudek własnych, (i ponieważ według Platona samoistny ruch przysługuje wyłącznie duszy) przeto musi być on siłą ożywiającą. Stąd wynika, ze świat jest żywą istotą.

[b. rozum]

Z tego można też wywnioskować, że świat ma rozum, gdyż świat jest z całą pewnością doskonalszy od jakiej bądź innej istoty. Jak bowiem wszelka część naszego ciała ma mniejszą wartość od nas jako całości, tak też i świat jako całość nieodzownie musi mieć większą wartość niż jakaś jego część. Jeżeli tak jest, to świat nieuchronnie musi być rozumny;¹⁹⁹ bo gdyby tak nic było. człowiek, który jest cząstką świata, musiałby - jako obdarzony rozumem - mieć wartość większą niźli wszechświat.

[c mądrość]

Jeżeli tedy zechcemy iść kolejno od istot pierwotnych, niedoskonałych do najwyższych i doskonałych, to nicuniknicnic dojść musimy do [poz-

Sapiens, słowo tłumaczone w innych miejscach jako „mądry", w tym konkretnym punkcie argumcntacjioznaczaćmusi „rozumny" w ogólności. (W wydaniu polskim figuruje w tym miejscu dermy „mądry" - przyp. tłum.).

„ania istoty bogów|... [Rozważanie przebić,z., do człowieka)... Dalej, na czwanym, a /a_ra-    P°^przez ^crzęia

dują się isloty. które z natury sv*j rod™*™    ^tóczeb,u ZMj-

samego początku mają wrodzony prawy? *^{lę dobrc} » ^m^rc, które od

trzeba cenić wyżej niżli ludzki, przy JL ' ^fOZUm* ^Rozum ten bogu, (O jest światu. bo w nim to musi zn^lT""? ^S'^{9 8}° skończony rozum. Zwłaszcza Ze nic można' twieM,^^ ^dOSkona* * jakichS rzeczy nic było czegoś skończonego i Uoskof I * '",^Ur7^^d“^niu wiem Ze jak w winnej latorośli oraz w bydlęciu „ .    ' ^W,d"^my ^b°-

drodzc. jeżeli nic zajdzie jakaś pr/eszJtoda    ^kl°^^C P^{0 swc})

doskonaloSci... tak i w Święcie całym coS m ^ ³ ■ ^{d0)<ć do na})^wy^tó«:j doskonalić, i to na znacznie większa skale" AlbH''"¹*⁴ ^ "^{a lcpsze} ‘ istotom może przeszkadzać w t_ym doskonaleni,. _<^W‘^Cm zewnętrznych, ale Świata nic powstrzyma żadna nr ~ ^ol«’licz.noSci

»-«* ""i””,' ■ Cist żr

musi istnieć ów czwarty, a zarazem najwyzL szczebel' Lrf ^P°^W°'^1U w stanie dosięgnąć żadna moc. Jest to szczebel na nz!! ⁸° ⁿ'^C wszechświat.    ^{na kl6r}y"> widuje się

[Konkluzja całego wywodu)

Ponieważ odznacza się on tym, że panuje nad wszystkim i nic nie ^ mu przeszkodzić wynika stąd nteodparcie. ż.e musi być rozumny a ZZ mądry. I cóż bardzie, ntcdorzccznego. jak odmawiać doskona Jd £££ wszechogarniającej lub - jeśli się przyznaje jej ,_s doskonaloSć - nie uznawać jej najpterw za żyjącą, potem zaprzeczać rozumu i roztropności a wreszcie odmówić mądrości. Bo w jakiż, sposób mogłaby ona bez tezo wszystkiego być doskonała? Gdyby była mianowicie podobna do roślin lub do zwierząt, należałoby poczyiywać ją nic za doskonalą, lecz raczej za najgorszą. A gdyby nawet miała rozum, ale nie była od samego początku mądra, to czyż świat nic znalazłby się w położeniu gorszym od położenia człowieka? Przecie człowiek może z czasem zmądneć, lecz świat jeśli przez całą przeszłość obywał się bez mądrości, z pewnością nigdy już jej nie dostąpi; będzie więc gorszy od człowieka. Ponieważ jednak jest to niedorzeczność(!), trzeba mieć świat za odwiecznie mądry i poczytywać go za bóstwo. Prócz świata nic ma żadnej rzeczy, która by nie miała jakichś braków i była pod każdym względem oraz we wszystkich swoich częściach harmonijna, doskonała i skończona.