P1050024

4.4. Zryczałtowane (uproszczone) formy opodatkowania

Ogólną zasadą systemu podatkowego powinno być tym szersze wykorzystanie uproszczonych form opodatkowania, im większe są potrzeby rozwoju różnych form samozatrndnienia i mikropr/edsiębiorstw. im słabszy jest aparat podatkowy, bg mniejsza jest kultura prawna i im większa jest szura strefa nieopodatkowanej działalności gospodarczej. Zgodnie z tą ogólną zasadą racjonalności systemów podatkowych. wielu podatników w Polsce rozlicza się z fiskusem w formie ryczałtu podatkowego i karty podatkowej. W polskim systemie podatkowym uproszczone formy opodatkowania pow iązane są albo z rodzajem działalności, albo z dopuszczalną wielkością sprzedaży (rzadziej dochodu).

Podstawą prawną uproszczonych form opodatkowania stosowanych w Polsce jest ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne z listopada 1998 r. oraz liczne z rozporządzenia ministra finansów w tej materii'⁵. Ryczałt od dochodów ewidencjonowanych jest najbardziej rozpowszechnioną w Polsce kategorią podatkową. Podczas gdy podatek od dochodów przedsiębiorstw (CTT) w 2002 r. płaciło 220 tys. firm (o przeszło 70 tys. więcej tuż w 2000 r., a w 2004 r. praw ie 250 tys.). to ryczałt w 2002 r. płaciło 648 tys. osób (733 tys. w 2000 r.. 656 tys. w 2003 r. i 639 tys. w 2004 r.), a z karty podatkowej korzystało w 2002 r. 171 tys. podatników (220 tys. w 2000 r. i 155 tys. w 2004 r.). W roku 19W, który był pierwszym rokiem funkcjonowania ryczałtu, korzystało z niego 1,2 min podatników. a _kartowiczów” w 1992 r. było 409 tys. Liczby podatników korzystających z uproszczonych form opodatkowania spadają, podczas gdy celem polityki gospodarczej w w arunkach głębokiego, strukturalnego bezrobocia powinno być poszerzanie ich stosowania. Ponadto, w latach 2002—2003 aż 1255 tys. osób prowadziło działalność gospodarczą rozliczając się jako osoby fizyczne na zasadach ogólnych³⁶.

Karta podatkowa

Karta podatkowa jest uproszczoną formą opodatkowania związaną z rodzajem działalności. Podatnicy rozliczający swoje zobowiązania podatkowe na podstawie kam podatkowej nie muszą prowadzić ksiąg sprzedaży, składać zeznań podatkowych, deklaracji o wysokości uzyskanego dochodu ani wpłacać zaliczki na podatek dochodowy. Wysokość podatku dochodowego dla korzystających z karty podatkowej ustali

⁵⁵ Zob. Ustawa z dn. 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od nicklónó przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (DłU. z 1998 r. nr 144, poz. 930; tekst jednolity na dnf 1 stycznia 2005 r. - zob. strona internetowa Ministerstwa Finansów).

³⁶ Dane za 2002 r. pochodzą ze Zbioru informacji dla Komisji Finansów Publicznych dotyczących IP datku dochodowego od osób fizycznych. Ministerstwo Finansów, wrzesień 2003 r.; dane dotyczące 200) r. -z .Biuletynu Skarbowego” 2004. nr 3. dla 2001 r. - zob. „Biuletyn Skarbowy” 2001. nr 3. a dla 20W r.-zoh. informacja zamieszczona w witrynie internetowej Ministerstwa Finansów. lipiec 2005 r.

| się w formie miesięcznych stawek, których kwotowa wysokość jest określona w załączniku do ustawy i - przy zachowaniu warunków co do zakresu działalności okręgi ślonych w ustawie — w załączniku do niej i w rozporządzeniach Ministra Finansów.

Ustawa szczegółowo określa kategorie działalności, które mogą podlegać opodatkowaniu w formie karty podatkowej. Należy do nich działalność usługowa lub wy-twórczo-uslugowa w zawodach zanikąjących, jeśli zatrudnienie w firmie nie przekracza określonego limitu. Ponadto z karty podatkowej mogą korzystać prowadzący działalność usługową w zakresie handlu detalicznego żywnością, napojami (z wyjątkiem napojów o zawartości powyżej 1,5% alkoholu), wyrobami tytoniowymi oraz kwiatami, w zakresie obnośnego i obwoźnego handlu detalicznego artykułami nie-X żywnościowymi (z wyjątkiem handlu paliwami silnikowymi, środkami transportu sa-I mochodowego, ciągnikami rolniczymi i motocyklami oraz z wyjątkiem handlu arty-I kulami nieżywnościowymi objętego koncesjonowaniem), w zakresie gastronomii -I jeżeli nie jest prowadzona sprzedaż napojów o zawartości powyżej 1.5% alkoholu; a także świadczący usługi transportowe wykonywane przy użyciu jednego pojazdu, niektóre usługi rozrywkowe, usługi sprzedaży posiłków domowych w mieszkaniach I (jeżeli nie jest prowadzona sprzedaż napojów o zawartości powyżej 1,5% alkoholu), E niektóre usługi w zakresie ochrony zdrowia, niektóre usługi weterynaryjne, opiekę | domową nad dziećmi i osobami chorymi oraz osoby udzielające korepetycji.

Wpływy z kart podatkowych wyniosły w 2002 r. ogółem 191,3 min zł, tj. przeciętnie 1121 zł na podatnika w skali rocznej (93,42 zł miesięcznic); w roku 2004 wpływy 1 te wyniosły 131 min zł ogółem i 71 zł miesięcznie na podatnika.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

I Opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegają przychody I z pozarolniczej działalności gospodarczej, w tym również z działalności prowadzonej I w formie spółki. Tfcj formie opodatkowania mogą też podlegać przychody z tytułu | umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub podobnych umów, jeżeli oso-I by osiągające te przychody osiągają równocześnie przychody z pozarolniczej działal-I ności gospodarczej, a także przychody osób duchownych. W odróżnieniu od po-i przednich wersji ustawy, które wymieniały rodzaje pozarolniczej działalności gospodarczej dopuszczone do opodatkowania w formie ryczałtu, od 2004 r. ustawa w art. 8 imiennie wylicza katalog usług, których świadczenie wyklucza podatnika z opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych i tylko określa pułap przychodów, poniżej którego ta forma opodatkowania jest dopuszczalna. Warunkiem jej stosowania jest to, aby osiągane przychody nie przekraczały (według stanu z 2005 r.) równowartości w złotych 250 000 euro rocznie. Wielką zaletą tej formy opodatkowania jest to, że nie ma tu kategorii kosztów uzyskania przychodu, podatnicy nie mają obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych, a ewidencjonowaniu podlega tylko wielkość sprzedaży.

W przypadku umów najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, o ile są wynajmowane, wydzierżawiane itd. składniki majątku osobistego nie wprowadzonego do ewidencji w działalności gospodarczej.