p3260260

Nogg tych owsiki składają $Ię /.wyklc i 5c/ęski. przy czym siopajcM na ogól równie/ 5-członowu. Mogą być mocno zbudowane. pokryte szczecinkami (np. mucho-waiych. bąkowa tych) lub cienkie I bardzo długie (mm ktiziulkowaiych). Na stopach znajdują Się receptory smaku.

IVkarm muchówek jest najrozmaitszy. Wiele z nich wic słodki nektar. drapicZnc (np. łowi kowale, wujkowate - Empididae) polują na inne owady. Zdarza się. tc przed-sławicieIc obu pici pobierają różny pokarm: smoe /ywią się nektarem, samice zaś są krwiopijne (jtk u komarowa łych. kuczma-nowatych - Crrtuapogonidae, bąkowa-tych). Niektóre muchówki chętnie odwiedzają rozkładające się i cuchnące szczątki pochodzenia zwierzęcego i roślinnego.

Imagines muchówek występują bardzo licznie lub licznie w niemal wszystkich środowiskach lądowych, z czego przeciętny człowiek nic zdaje sobie nawet sprawy, choć niektóre są mocno dokuczliwe. Liczne gatunki zamieszkują lasy. W ciepłe, letnie dni w powietrzu ..wiszą” bzygowalc. łatwo również zaobserwować komarowate. bąko-wate i wiele innych. Dużo muchówek lata nu łąkach (bąkowatc) lub w pobliżu wód (komarowate. musty kowale — Simuliidaa). liczne są również na polach i w ogrodach. Niektóre gatunki są synantropijne. tzn. żyją głównie w bezpośrednim sąsiedztwie człowieka (np. muchowate. plujkowatc — Calli-p/aoridae. wywilżnowalc — Drosophilidae). Przedstawiciele tego rzędu najliczniej występują wiosną i latem, choć niektórzy pojawiają się również jcsicnią. a nawet zimą (np. z rodzaju naśnieżnica — Chionea).

Muchówki przechodzą przeobrażenie zupełne. Samice składają jaja do ściółki, do gleby, na rośliny, na powierzchni wody. w rozkładających się szczątkach organicznych. a nawet w otwartych ranach. Większość muchówek jest jajorodna. niektóre są jajożyworodne lub larworodne. Nar/ę-ptkowaie (Hipptfboscidae) i bobiszkowale I tworzące grupę poczwar-fcorodnych iPupipara). oraz muchówki I rodzaja ue-tse (dassina). wchodzącego H skład    flgj są poczwarkorod nc.

tzn. rodzą w pełni rozwinięte larwy, które natychmiast się przepoczwarczają. Larwy muchówek są bcczulkowate lub wydłużone. beznogie, często o silnie uwstccznioncj głowie, pokryte miękkim oskórkicm. 2y. ją w glebie, pod korą. w rozkładających się szczątkach organicznych, w produktach spożywczych, owocach (nosionnicowate -Trypetidae>. w narządach wewnętrznych i skórze ssaków, głównie kopytnych (gzo-wate — Oestridae. gzikowatc - Casirophi-lidar), i w ciałach innych owadów (np. rączycowate — Tachinidae). dżdżownic, płazów. ptaków (niektóre ścierwleowate - Sar. cophaRidae). w tkankach żywych roślin (np. miniarkowutc — Agromyzidatr) lub w tworzących się na roślinach pod wpły. wem ich żerowaniu wyroślach, tzw, galasa :h (pryszczurkowute - Cecldomyidaej. w grzybach (m.in. grzyhiarkowate - My. ceiophilidae) i wielu innych miejscach. Ogromna większość larw muchówek zamieszkuje środowiska lądowe, wicie jednak rozwija się w wodzie (larwy Icomarowatych — Culicidae. ochotkowatych — Chinonami* dae. mustykowatych — Simulldae• I winko-watych — Strąiiomyidąe i in.).

Część larw opuszcza przed przepoczwar-czenicm swoje dotychczasowe środowisko i zagrzebuje się w glebie, zwykle w jej wierzchniej warstwie, inne natomiast prze-poczwarczają się tam. gdzie zachodził ich rozwój. Poczworki ewolucyjnie wyżej roz-

3

Ry*. 25. (iłowa samicy komara z rodzaju dowkwter lArdra): I — czulcie. 2 - głaszczcie s/c/ęfcnwy, 3 - krajka

K,. 26- Ćzutkl rółnych muchówek:

5® fl,«kovvat>ch (Tabonidac). 2 ~ bujan kowal ych (Bambyitdac), 3 - urodkowaiych iPUiuprzuiost 4 u h/)fo*«ł}«h (Syrpłiidtt*). 5 - cuchnoWatych iSttttophaxidar). 6 - tóerwkowijch (Sorrofikiguko. ■ I pitMutamaiych (Hypttdermatidae)

śniętych muchówek łękorysycta (Diptera Cyrlorrhnpha) są otoczone kokonem rzekomym (puparium) będącym ostatnią wy-Itaką larwalną.

Muchówki stanowią jeden z najważniejszych rzędów owudów. Znajdują się pośród nich zarówno owady pożyteczne, jak i szkodliwe z punktu widzenia interesów człowieka. Do pożytecznych, dzięki tępieniu licznych szkodników, należą m.in. lo-wikowate. rączycowate i bzygowaie. Wiele muchówek jest bardzo dokuczliwych.

Ryt. 27. Skrzydła różnych muchówek:

I - Lrsiulki (77/w/a), 2 - widliszka {Anopheles). 3 - lenia (Bibio}. 4 - bąka 1 Tohenat). 5 i tr/mielówki (\blucetla>. 6 - poiyśfucy (Psilaj

55