PICT6071

nndtoby «*»*“ ^odwl<;^d,^{Z ,ak}b * ^Rad0,n,u- Jak losować. Badaczowi wy^W ^nych klas po kilku uczniów. ^

i Kielcach wiele    uogólnień byłoby zminimalizowane, a _Co

1*isioS«c. byłoby    _6by? Skonsumowawszy populację _na.

jak dokonuje się ^,os0' ,_ck j jednostki tc kolejno ponumerować leży usiali^. ile W ^^ania. Sposób przypisania jednostką nun* lub ustalić metodę ich nume ^ _tylko, _aby numerowania dokona-rów jest całkowicie dowoiny. _ ^ _losowania. Samo losowanie polega _na no wcześniej, niż piZJW .,_ic |_iczb losowych, których różne odmiany odczytywaniu numerów z _wvdawnictwach zatytułowanych zwykl_c: znaleźć można w specjał ^ _niek(órych podręcznikach statystyki. „Tablice Statystyczne ._    _nlimcry, które odczytano z tablic liczb 1₀-

Jcdnostki populacji nos..    _one właśnie mają zostać bezpo-

sowych. wchodzą w i * liczna, a jej jednostki zgrupowane są

_irednio zbadane. tól. pop^g^_zbjo^_{ch t0 nie ma p0Irzcby} J (zewidencjonowane)    , _musi być tylko ustalona metoda

merowania wszystkich    J^sowane numery. Interesuje nas „p.

identyfikacji jednostek_szkó, _r;,_domskich. w szkole nr 1

Sficzy^y31 uczniów, zaś V.b 29 uczniów. Klasa VIa w szkole nr 2 lic7v 37 uczniów itd. Wystarczy sporządzenie wykazu: nr nr od 1 do 31 -Sa nrTklata VIa. od 32 do 60 - szkoła nr 1 klasa Vlb, od 61 do 97 -szkoła nr 2 klasa VIa itd. Jeśli teraz jeden z wylosowanych numerów, to nr 68. odpowiadający mu uczeń to uczeń ósmy z kolei na liście klasy VIa w szkole nr 2. Identyfikacji tej dokonujemy w tym dopiero momencie; niecelowe jest dokładne numerowanie wszystkich jednostek populacji, skoro znikoma tylko ich część wejdzie w skład próby.

Istnieją rozmaite metody losowania. Ze względów organizacyjnych często dogodnie jest przeprowadzać losowanie grupowe. Cała populacja zostaje wówczas podzielona na szereg podzbiorów i one. nie zaś jednostki. są wylosowywanc. Próbę stanowią wówczas wszystkie jednostki wchodzące w skład wylosowanych podzbiorów. Stosowane bywa losowanie wielostopniowe. Populację dzieli się wówczas również na podzbiory, w zbiorze jednostek wylosowanych wyróżnia się z kolei nowe podzbiory, spośród których wylosowuje się pewną ich liczbę, ogół jednostek wylosowanych traktuje się znowu jako zbiór itd. Np. dla wylosowania próby spośród mieszkańców Warszawy można podzielić miasto na kilkadziesiąt re-

_ionów. spośród nich wylosować kilkanaście, następnie spośród wszystkich „lic znajdujących się w wylosowanych rejonach wylosować kilkadziesiąt ulic. by z kolo* spośród wszystkich budynków mieszkalnych znajdujących sic przy wylosowanych ulicach wylosować pewną ich liczbę itd.. dochodząc wreszcie do wylosowania pojedynczych rodzin lub osób. Ze względów merytorycznych celowe jest często stosowanie losowania warstwowo. Dzielimy wówczas w populacji jednostki badania na dwie lub więcej grup według pewnego, istotnego dla nas kryterium i próbę kompletujemy, losując do niej jednostki z osobna spośród każdej wyróżnionej grupy zwanej warstwą. Np- ^do P^roby reprezentującej populację nauczycieli szkół podstawowych w Polsce, gdyby istotnym dla tematyki badań względem było wykształcenie nauczycieli, moglibyśmy wyróżnić warstwy: absolwentów uniwersytetów, absolwentów WSP. absolwentów SN. absolwentów liceów pedagogicznych i spośród każdej warstwy wylosować osobno jednostki do próby.

Postępowanie takie daje możliwość manewru proporcjami w próbie jednostek pochodzących z poszczególnych warstw. Posiadanie takich możliwości jest często korzystne. Metodom i technikom losowania poświęcona jest obszerna literatura.

Jak liczna powinna być próba? Wbrew dość rozpowszechnionym przekonaniom wielkość populacji nie wywiera zasadniczego wpływu na konieczną wielkość próby. Nie jest to prawdą, że jeśli populacja licząca 10 tysięcy jednostek reprezentowana jest przez próbę liczącą 100 jednostek, to populację złożoną z 20 tysięcy jednostek powinna reprezentować próba 200-clemcntowa. Nie jest to prawdą, gdyż metody statystyczne analizy materiału odpowiadają założeniu, iż populacja, z której pochodzi zbadana próba, składa się z nieskończenie wielkiej liczby jednostek. Jeśli populacja jest stosunkowo nieliczna, np. składa się z kilkuset zaledwie lub jeszcze mniejszej liczby jednostek, wówczas przy dość licznej próbie, wyczerpującej zatem pokaźną część całej populacji zyskuje się dodatkowo na precyzji lub wiarygodności konkluzji uogólniających, jest to jednak zysk właśnie tylko dodatkowy, nieistotny w przypadku obejmowania badaniami populacji licznych, wielotysięcznych. Tak więc w sytuacji badań masowych wielkość populacji nie determinuje wskazań odnośnie do wielkości próby.

Jak zatem liczne powinny być próby? Czysto orientacyjnie powiedzieć można, że próba licząca poniżej 30 jednostek - to mała próba. Próba