proporcje1

WPROWADZENIE

CZŁOWIEK JAKO MIARA I CEL

Człowiek wytwarza przedmioty po to, aby mu stużyty, dlatego ich wymiary powinny odpowiadać wymiarom jego ciata. Dawniej części ciata człowieka były oczywistą podstawą wszystkich jednostek miar.

Jeszcze dziś lepiej pojmujemy wielkość jakiejś rzeczy, gdy wiemy, że jest ona tyle a tyle razy wyższa od człowieka, że ma długość tylu a tylu łokci, jest o tyle a tyle stóp szersza lub o tyle głów wyższa.

Są to dla nas pojęcia naturalne, a ich wielkości „czujemy”. Miara metryczna położyła temu kres. Dlatego musimy wyrobić w sobie dokładne i żywe pojęcie również o skali metrycznej. Tak czynią budujący dom, gdy wymierzają jego pomieszczenia, aby uzyskać odniesienie do wymiarów na planach. Kto uczy się sztuki budowania, powinien zacząć od możliwie najbardziej plastycznego wyobrażenia sobie wielkości pomieszczeń i przedmiotów, ciągle doskonaląc się w tej umiejętności, aby przy każdej rysowanej kresce i przy każdym wymiarze mieć przed oczami wielkość projektowanych sprzętów, pomieszczeń lub budowli.

Właściwe pojęcie o wielkości rzeczy uzyskamy wówczas, jeśli widzimy obok niej człowieka, zarówno w rzeczywistości, jak i na obrazie. Jest rzeczą znamienną dla naszych czasów, że nazbyt często na ilustracji w literaturze fachowej ukazuje się budynki i pomieszczenia bez odniesienia do skali człowieka. Wyłącznie na podstawie ilustracji ma się fałszywe pojęcie o wielkości budowli i jest zadziwiające, jak zupełnie inne, zwykle dużo mniejsze, wydają się nam one w rzeczywistości. Przyczyny częstego braku wzajemnych powiązań między elementami budowli można upatrywać w tym, że projektanci posługują się rozmaitymi, przypadkowymi skalami zamiast jedyną właściwą - skalą człowieka.

Jeżeli ma być inaczej, należy pokazać projektantowi, skąd się wzięty nieprzemyślane wymiary.

Projektant powinien wiedzieć, jakie są relacje między wymiarami części ciata prawidłowo zbudowanego człowieka i ile miejsca zajmuje człowiek w różnych pozycjach i w ruchu. Projektant powinien także wiedzieć, jakie wymiary mają przedmioty, ubrania itp., których człowiek używa, aby móc określić stosowne wielkości pojemników i mebli. Powinien wiedzieć, ile miejsca potrzebuje dla siebie człowiek między meblami w kuchni, jadalni, bibliotece itd., aby zapewnić optymalne, ergonomiczne warunki do poruszania się, pracy itd.

Projektant powinien też wiedzieć, jak ustawić meble, aby zapewnić człowiekowi wygodne wykonywanie różnych czynności w gospodarstwie domowym, w biurze, w warsztacie lub umożliwić mu dobry wypoczynek.

Powinien wreszcie wiedzieć, jakie są minimalne wymiary przestrzeni, w których człowiek przebywa codziennie: wagon kolejowy, tramwaj, samochód itp.

O tych typowych ciasnych pomieszczeniach powinien mieć dobre wyobrażenie, gdyż na ich podstawie, często podświadomie, określa wymiary innych przestrzeni.

Człowiek nie jest tylko istotą cielesną, wymagającą określonej przestrzeni. Psychiczny aspekt odbioru przestrzeni jest nie mniej ważny. W znacznym stopniu zależy on od wymiarów, podziału, barwy, oświetlenia, umeblowania i usytuowania wejścia do pomieszczenia.

Wychodząc z tych rozważań, rozpocząłem w 1926 r. zbierać systematycznie materiały z wielostronnej praktyki i działalności dydaktycznej.

Na ich podstawie zbudowałem niniejszą „Naukę o projektowaniu”, której punktem wyjścia jest człowiek, i która obejmuje zasady określania wymiarów budynków i ich części. Wiele poruszonych w niej zagadnień podstawowych zostało po raz pierwszy zbadanych, przeanalizowanych, opracowanych.

W pracy tej uwzględniono najnowsze możliwości techniczne oraz wymagania norm niemieckich. Opis ograniczono do niezbędnego minimum i, na ile to możliwe, zastąpiono lub uzupełniono go informacjami graficznymi.

W ten sposób architekt otrzymuje podstawowe informacje niezbędne do projektowania, podane w planowo uporządkowanej, zwięzłej i skoordynowanej formie, których dawniej musiał mozolnie wyszukiwać w różnych publikacjach lub uzyskiwać z pomiarów istniejących budowli.

Położono przy tym szczególny nacisk na to, aby podać tylko syntezę, zasadnicze dane i zasady, natomiast zrealizowane budowle przedstawić tylko jako przykład, ilustrację zasady.

Na ogół, niezależnie od określonych norm, każde zadanie projektowe jest inne i każdy architekt powinien je studiować i rozwiązywać od nowa.

Tylko w ten sposób będzie możliwy twórczy postęp, zgodny z duchem czasu.

Zrealizowane obiekty często skłaniają do naśladowania i architekt pracujący nad podobnym zadaniem musi uwolnić się od sugestii.

Ponieważ architekt otrzymuje niejednokrotnie cząstkowe wymagania i informacje, powinien je zebrać w sposób usystematyzowany z uwzględnieniem literatury fachowej i analizy znanych dobrych realizacji analogicznych obiektów. Celem mojej książki jest zaoszczędzenie praktykującym projektantom tej żmudnej pracy, by mogli czas i uwagę poświęcić twórczemu aspektowi projektowania.

24