Przekładnie Zębate019

czania). Dlatego też, przy doborze gatunku materiału bierze się przede wszystkim pod uwagę wytrzymałość zmęczeniową na zginanie i wytrzymałość zmęczeniową stykową zębów.

2.1. Główne kryteria doboru materiału na koła zębate

Konstruktor przystępując do konstruowania stoi przed dość trudnym problemem doboru materiału na poszczególne elementy maszyn. Tak też jest w przypadku kół zębatych. Przyjmijmy więc dla ułatwienia następujące kryteria doboru:

-    wielkość i rodzaj (przebieg) obciążenia przekładni zębatej,

-    trwałość (liczbę cykli jaką winna przepracować bezawaryjnie przekładnia),

-    technologię wykonania kół zębatych (obróbkę kształtową i obróbkę cieplną),

-    wielkość kół zębatych (przenoszony moment),

-    prędkość obwodową przekładni,

-    odpowiedzialność przekładni (niezawodność),

-    temperatury pracy przekładni,

-    koszt wykonania przekładni (cenę materiału i cenę wykonania kół zębatych) i dostępność materiału na rynku,

-    wielkość produkcji (jednostkowa, seryjna, wielkoseryjna),

-    środowisko pracy (agresywność chemiczna, elektrochemiczna, promieniotwórcza).

2.2. Wymagane własności materiału

Dobrany materiał winien możliwie optymalnie spełniać te kryteria, dlatego konstruktor musi brać pod uwagę takie własności materiału jak:

-    wytrzymałość na rozciąganie lub zginanie,

-    granicę plastyczności,

-    wytrzymałość zmęczeniową na zginanie,

-    wytrzymałość zmęczeniową stykową,

-    udarność i odporność na pękanie,

-    odporność na zacieranie,

-    wpływ środowiska agresywnego chemicznie na ich wytrzymałość.

W przekładniach zębatych zamkniętych, które pracują powyżej N > 10⁴ ó cykli, dominującym czynnikiem jest odporność na zużycie zmęczeniowe powierzchni zębów, czyli właściwa wytrzymałość stykowa, która zależy głównie od:

-    rodzaju materiału, w szczególności od składu chemicznego i twardości powierzchni, którą można uzyskać przez odpowiednią obróbkę cieplną, cieplno--chemiczną lub konstytuowanie warstwy wierzchniej (dogniatanie, kulowanie, utwardzanie laserowe, inplantowanie jonowe itp.),

-    rodzaju smarowania (od rodzaju użytego smaru i sposobu smarowania).

¹¹ Praktyka podpowiada, że w stalach i staliwach po przekroczeniu N> 10⁴ cykli znacznie (gwałtownie) spada ich wytrzymałość zmęczeniowa tak objętościowa jak i powierzchniowa (stykowa).

19