przepis20009

piegus©

piegus©

1. styl życia ^lb'b% 2 śrnrinwkkn 1 /l ®/

można zróżnicować na związane z biologiczną, fizyczną, społeczną lub behawioralną charakterystyką środowiska człowieka. Od dawna przewija się idea wieloczynnikowych uwarunkowań zdrowia. Ideę tę zaprezentował Lalonde w koncepcji pola zdrowotnego. Pole zdrowotne zawiera wszystkie czynniki dotyczące zdrowia, ogólnie podzielone na 4 grupy:

2.    środowisko

3.    uwarunkowania genetyczne

4. opieka zdrowotna.

Przyjmując podział na te 4 elementy Center for Diseases Control podało następujący rozkład procentowy tych 4 składowych. Największe znaczenie ma styl życia, najmniejsze opieka medyczna. \^fV Środowiskowe zagrożenia zdrowia charakteryzują się kilkoma specyficznymi cechami odróżniającymi /'³-je od innych zagrożeń zdrowia ludzi. Są one uwarunkowane stanem środowiska, w którym musimy żyć. Charakteryzują ją:

1.    niska dawna czynnika szkodliwego, na jakie zazwyczaj narażeni są ludzie, co powoduje, że na ogół brak jest ostrych przypadków i zaburzeń stanów zdrowia

2.    długi czas ekspozycji - często są to 24 godziny na dobę przez całe nasze życie

3.    zwykle odległe skutki zdrowotne, które mogą ujawniać się nawet kilkanaście lub kilkadziesiąt

lat po ekspozycji, to mogą być: nowotwory, uczulenia czy jakieś choroby przewlekłe    ^xTi

4.    często skutki zdrowotne są nieswoiste, a więc przyczyna danej choroby może zależeć od wielu czynników

5.    ekspozycji poddani są wszyscy członkowie społeczności, w tym grupy zwiększonego ryzyka: dzieci (niewykształcony układ odpornościowy), kobiety w ciąży, ludzie starzy (u których z wiekiem system odpornościowy działa coraz gorzej), ludzie chorzy, alergicy i osoby z wadami gentycznycmi

6.    własność akumulacji danej substancji w organizmie człowieka - w zasadzie każdy ksenobiotyk, który dostał się do organizmu jest metabolizowany i wydalany, jednakże część z nich może przynajmniej częściowo być odkładana w pewnych tkankach, zwłaszcza, gdy jego szybkość wchłaniania jest wyższa niż szybkość metabolizowania i wydalania.

Istotnym problemem są interakcje pomiędzy wieloma czynnikami środowiskami działającymi jednocześnie. Te interakcje mogą być antagonistyczne lub synergistyczne. Przykładem synergizmu jest wielkość ryzyka raka płuc wśród osób narażonych na pyły azbestu i jednocześnie palących papierosy. Ważnym problemem są procesy biologiczne zachodzące w organizmie, który poddany jest czynnikom szkodliwym środowisku, np. stan zapalny oskrzeli może być czynnikiem powodującym zwiększoną reakcję na czynniki zanieczyszczające środowisko. W czasie zagrożenia zdrowia może być różnie. Mogą być to zagrożenia:

•    globalne, wynikające m.in. z nasilenia zjawisk globalnych takich jak: efekt cieplarniany lub zmniejszanie się warstwy ozonowej

•    regionalne jak kwaśne deszcze, przenikanie radonu z podłoża w pewnych formacjach geologicznych

•    lokalne, np. emisja do atmosfery różnych związków lub emisja fal o różnej częstotliwości

Pierwszy pojęcie ekologia wprowadzi! w 1865 r. Haeckel. Według niego to całokształt oddziaływań między zwierzętami a ich środowiskiem. Najnowsza definicja została wprowadzona przez Krebsa: nauka o zależności decydujących o liczebności i rozmieszczeniu organizmu.

Ekologia może byćekolgią organizmu, dzielącą się na takie dyscypliny jak:

•    ekologia fizjologiczna

•    ekolgia ewolucyjna

•    ekologia zachowania - zajmująca się tym w jaki sposób struktura organizmu, fizjologia, jego zachowanie zmieniają się w zależności od środowiska

•    eko ogia populacji zajmująca się czynnikami, które wpływają na to, ile organizmów danego gatunku żyje na danym terenie

•    eko'ogia środowiskowa - zajmuje się wzajemnymi interakcjami pomiędzy gatunkami w środowisku takimi jak drapieżnictwo, konkurencja, choroba, a także czynnikami abiotycznymi, np. oddziaływaniem struktury i jej organizacji

•    ekologia ekosystemu, w której kładziony jest nacisk na obieg materii i przepływ energii oraz na cykle biogeochemiczne w strukturze składników biotycznych i abiotycznych

•    ekologia krajobrazu zajmuje się zagadanieniami zespołów ekosystemów zmienianych przez działanie człowieka

•    ekologia biosfery zajmuje się m.in. zagadnieniem jak zmiany zawartości dwutlenku węgla w atmosferze, które mogą wpływać na klimat, a tym samym na życie

Jeżeli mamy wymienione podstawy organizacji żywej materii od molekuły do biosfery - zakres badań ekologii. Korzeni ekologii należy upatrywać się w wiedzy przyrodniczej, która jest tak stara jak ludzkość. Ekologia ma powiązania z innymi naukami: etologią, biogeografią, geologią, klimatologią, geochemią, gleboznawstwem, hydrogeografią, genetyką, ewolucjonizmem, sozologią. Te wszystkie nauki po części wchodzą w zakres ekologii, częściowo się z nią pokrywają. Jeszcze jakieś 50 lat temu ekologia była niedoceniana. Ekologia głównie koncentruje się na ekologii człowieka i jego środowiska. Ekologia może być również:

•    opisowa - najbliższa temu, co zwykło się nazywać historią naturalną i polega na opisywaniu całych formacji, np. stepu, tundry i związanych z nimi poszczególnych gatunków roślin, zwierząt

•    funkcjonalna - poszukuje i bada związki, wzajemne zależności i oddziaływania pomiędzy składowymi jednostek opisywanych przez ekologię opisową poszukując ogólnych zasad funkcjonowania systemów ekologicznych; przedmiotem badań ekologii funkcjonalnej są więc związki bezpośrednie, tj. reakcje populacji i zespołów wielogatunkowych na aktualnie istniejące warunki środowiska

•    ewolucyjna - rozważa organizmy i relacje istniejące między nimi jako twory historycznego procesu ewolucji

Podstawowe pytanie ekologii to przyczyny warunkujące rozmieszczenie i liczebność organizmów. Każdy organizm żyje w określonym czasie i przestrzeni, tak więc zagadnienia związane z rozmieszczeniem i liczebnością organizmów są ze sobą ściśle związane, choć może się wydawać, iż są odległe. U wielu gatunków obserwujemy zróżnicowane zagęszczenie populacji w przestrzeni. Rozmieszczenie gatunku może być uważane za formę zmienności jego zagęszczenia w przestrzeni, a więc zagęszczenie i rozmieszczenie są jak dwie strony tego samego medalu. Czynniki warunkujące rozmieszczenie gatunków mogą równocześnie być czynnikami warunkującymi jego zagęszczenie. Przemieszczenie organizmu poza centrum największej gęstości lub poza teren, z którego pochodzi, nazywa się rozproszeniem uczestniczącym w globalnym rozmieszczeniu organizmów.

Page 6 of 52