psych rozw
4

osoby obce. Agresja bywa też skierowana na inne istoty żywe oraz na przedmioty martwe przyjmując formę znęcania się nad zwierzętami, łamaniu roślin lub kwiatów, niszczenia lub uszkadzania przedmiotów stanowiących własność społeczną lub należących do innych osób. Dzieci agresywne sprawiają poważne trudności wychowawcze, gdyż ich zachowanie cechuje brak zdyscyplinowania powodujący naruszenie zasad regulaminu szkolnego oraz innych norm regulujących współżycie społeczne. Osobnik agresywny wywiera destruktywny wpływ na układ stosunków społecznych w grupie, powodując powstawanie w niej różnych konfliktów i antagonizmów.

18. Geneza zachowania agresywnego w ujęciu Z. Skórnego.

Dla wyjaśnienia genezy agresywnego zachowania się niezbędne jest poznanie mechanizmów jego

powstania. Były one przedmiotem badań prowadzonych zarówno przez psychologów, jak też fizjologów. Badania psychologiczne pozwoliły na wykrycie agresji frustracyjnei. naśladowczej oraz instrumentalnej. Badania fizjologiczne wykazały istnienie agresji patologicznej powstającej pod wpływem zaburzeń chorobowych zachodzących w organizmie.

Frustracja jest skutkiem blokady określonych potrzeb /wyniki badań Bandury, Wltersa i Skomego/. W powstawaniu agresywnego zachowania się dzieci i młodzieży szczególnie ważną rolę pełni blokada potrzeby afiliacji, uznania społecznego oraz potrzeby samodzielności. Agresywność przejawiana przez dziecko bywa konsekwencją blokady potrzeby afiliacji spowodowanej oziębłością uczuciową rodziców, brakiem z ich strony objawów serdeczności i życzliwości, nadmierną surowością oraz stosowaniem licznych kar fizycznych. Dziecko staje się nieraz agresywne wskutek blokady potrzeby uznania społecznego spowodowanej zbyt częstym upominaniem go, wytykaniem różnych wad i braków, stawianiem za przykład dobrze uczących się lub wzorowo zachowujących kolegów. Również blokada potrzeby samodzielności wywołana zbyt licznymi zakazami i nakazami pochodzącymi od dorosłych, nadmiernym ograniczeniem samodzielności dzieci i młodzieży może spełniać funkcję motywu agresywnego zachowania się. Agresja naśladowcza. Wystąpienie tego rodzaju agresji stanowi wynik mimowolnego naśladownictwa modeli agresywnego zachowania się, z którymi dana osoba styka się w swym otoczeniu. Dany osobnik nie uświadamia sobie, że zachowuje się agresywnie, ani też nie zdaje sobie sprawy ze związku między własnym zachowaniem się a oddziaływaniem określonych wzorów. Modelem bywa zachowanie się ojca, matki lub innych domowników. Modele wpływają na zachowanie się przede wszystkim wtedy, gdy są nimi osoby znaczące. W tej sytuacji zostaje uruchomiony mechanizm identyfikacji powodujący wystąpienie dążenia do upodobnienia się do ubioru, sposobu mówienia lub zachowania się modela. Agresja instrumentalna. Motywem tej agresji są określone cele działania. Agresja odgrywa wtedy rolę instrumentu, narzędzia umożliwiającego osiągnięcie celu. Realizacja celu działania dokonuje się za pośrednictwem właściwej strategii postępowania kształtującej się pod wpływem dotychczasowych doświadczeń życiowych. W rezultacie warunkowania i wzmacniania utrwalają się czynności przynoszące danemu osobnikowi określone korzyści, zanikają zaś reakcje dla niego szkodliwe. Bodźce wzmacniają pewien rodzaj czynności, spełniają funkcję nagrody, a bodźce powodujące ich zahamowanie- funkcję kary. Wystąpienie agresji instrumentalnej zależy od ukształtowanych u danej osoby postaw oraz związanej z nimi hierarchii wartości /"przepychanie się przez życie łokciami", naczelnym celem działania staje się dążenie za wszelką cenę do osiągnięcia osobistego sukcesu bez liczenia się z cudzymi interesami i potrzebami/. Agresja patologiczna. Jej przyczyn należy szukać w procesach chorobowych zachodzących w układzie nerwowym. Powodują one powstanie zaburzeń w zachowaniu się przyjmujących formę zachowań agresywnych jako swoistych symptomów niektórych chorób nerwowych i psychicznych. Wskutek uruchomienia odpowiednich mechanizmów fizjologicznych, osoba chora zachowuje się agresywnie mimo braku wpływu frustracji, modeli agresywnego zachowania się lub celów działania realizowanych za pośrednictwem agresji.

14