psychologia religii3

25

Wyszedł od twierdzenia, że etan osiągany przez tych, którzy praktykują medytację transcedentalną, różni się zarówno od normalnego stanu czuwania, jak i od stanu hipnozy /Gaunitz 1930/, Osiągnięte przez niego'’'rezultaty^sugerują, że ^ożna w dużym stopniu porównać stan ekstazy religijnej z hipnozą różnych 6topni. Hle ma potrzeby domniemywać, że istnieje duża liczba różnych stanów psychicznych, lecz zamiast tego powinno się dostrzegać podobne zmiany występujące w hipnozie, ekstazie i opętaniu różnych rodzajów. Podejście takie otwiera istotne perspektywy teoretyczne dla badan nad ekstazą w ogóle i wprowadza interesujące problemy n zakres problematyki psychologii religii.

Najpilniejsze zadania omawianej dziedziny badan to* 1/ kontynuowanie badań nad naturą, źródłami i właściwościami stanu psychicznego /tj. ekstazy - przyp. tłum*/ jako takiego, szczególnie nad jego stosunkiem do hipnozy, 2/ badania nad uwarunkowanymi kulturowo, odmiennymi stanami świadomości, 3/ badanie nad znaczeniem stanu ekstatycznego dla całego systemu społecznego danej kultury /socjologia ekstazy/, / 4/ badanie nad znaczeniem i użytecznością ekstazy z punktu widzenia / jednostki /psychologia ekstazy/.    j

Interesującym problemem, który się pojawia, jest to, czy trans I

?

może wystąpić poza specyficznym /religijnym/ środowiskiem. W wypadku j odmiennych stanów świadomości wiemy, że mogą one występować zarówno v? kontekście religijnym, jak i pod wpływem hipnozy. Jaką więc rolę i znaczenie na hipnoza przeżywana w naszej zlaicyzowanej kulturze, gdzie zjawiska takie są często spychane na drugi plan?

Istnieją indywi*⁵'*' Ine ruchy i grupy rygorystycznie kultywujące zdolność do przeżywa-ia ekstazy. Zćyślę tu o religiach młodzieżowych z ich zainteresowaniami medytacją i doświadczeniami religijnymi w ogóle. Najnowsze badania nad mistycyzmem we współczesnym świecie sugerują, że intensywne dcświadczenia występują bez podstawowej interpretacj: religijnej. Y/iele z tych doświadczeń wykasuje cechy, które tradycyjnie uważane były za charakterystyczne dla mistycyzmu /Kolm 1979/# Ićcżemy więc stwierdzić, że zjawiska o charakterze ekstatycznym występują w szerokim zakresie, i że nogą również występować w kulturach i w podkulturach, gdzie nie nadaje im się podstawowych funkcji. Najnowsze badania nad ludzką twórczością również na to wskazują. Osoby twórcze przeżywają często najbujniejsze okresy twórczości jako różniące się w pewien sposób od normalnego starru psychicznego /Ruth 1980/. Ciągle brak ogólnej teorii dla doświadczeń tego rodzaju. Chciałbym jednak wskazać na to, że struktura ludzkiego systemu nerwowego wydaje się powodować, iż różne stany psychiczne następują po sobie w ciągłym cyklu.

Co więcej, człowiek posiada podstawową własność kondensowsnia swoich