psychologia religii5

129

mnogości alternatyw pozwala zrozumieć, dlaczego grupy religijne wielu • ze swych nowych członków przyjmują "na próbę", ci zaś z kolei przyłączają się do owych grup z "ukrytą rezerwą” /Toch, 1965/# 6w "element przejściowości"’ odgrywa znaczną rolę w życiu religijnym wielu współczesnych nam osób - opuszczanie grup religijnych staje się dziś równie istotne, jak przyłączanie się do nich, i zarazem równie częste*

3* Z powyższego wynika, iż niekoniecznie wiara poprzedza przystąpienie, że raczej dana jednostka decyduje się na zachowanie właściwe członkom danej grupy, wypróbowując przez czas jakiś nowy "styl życia" /v±des Bromley, Shupe, 1979; Bąlch, 1980/* Podjęcie decyzji o zachowywaniu się jak członek grupy może być i często bywa niesłusznie potraktowane jako znak natychmiastowego nawrócenia przez obserwatora z zewnątrz, który nie wiedząc, co wydarzyło się naprawdę, stwierdza działanie jakiejś złowieszczej siły bądź techniki* Wydaje się jednak, że w większości przypadków poznawcze zmiany w świadomości przebiegają bardziej w sposób stopniowy i mniej kompletny, niż się powszechnie uważa, i że uczestnictwo w działalności grupy nie zawsze oznacza całkowite podporządkowanie się jej.

4.    Współczesne nawrócenie jest fenomenem społecznym. Ludzie przyłączają się do różnych grup, chcąc zyskać przyjaciół i uczucie /vide: Richardson i inni* 1979/. Wiązanie się z grupami społecznymi jest normalnym procesem, w którym większość z nas uczestniczy. Kiedy słabną więzi z grupami i instytucjonalnymi strukturami, z którymi jednostka dotychczas się stykała, wtedy poszukuje ona innych. Gdy więzi ze społeczeństwem w przypadku danych osób są wybitnie problematyczne, szukają one grup o charakterze komun /Gordon, 1974/. Kiewiele ruchów religijnych powstało wyłącznie na podstawie jednostek utrzymujących kruche więzi ze społeczeństwem, wiele natomiast zrodziło się z zaistniałych wcześniej więzów przyjaźni /Snów i inni, 1980/.

5.    Wszystko to, co przedstawiliśmy powyżej, zakłada - co należy podkreślić - aktywność jednostki, poszukującej, obserwującej wiele alternatywnych stylów życia, wierzeń, struktur emocjonalnych

i dokonującej pomiędzy nimi wyboru. To, co zauważyć można w w"./-:szóści przypadków nawróceń na wiarę nowych grup religijnych, nie mieści się : w schemacie pasywnej jednostki, kierowanej przez psychiczne lub społeczne siły, nad którymi nie może zapanować. Mamy tu do czynienia z podejmowaniem racjonalnych decyzji oraz z afirmacją przez jednostkę tych decyzji, nie zaś z negacją samego siebie i poddaniem się. Z pewnością, decyzję taką trudno czasem właściwie pojąć z punktu widzenia postronnego obserwatora, lecz fakt ten nie zmienia zasadniczego charakteru