religia a kultura 8

198 RELIGIA A KULTURA

roba psychiczną jest traktowana identycznie, bez względu na to, u kogo występuje. Wynika to z założenia o identycznej budowie ludzkiego ciała, a w szczególności identycznej budowie układu nerwowego. Tymczasem badania porównawcze przeprowadzone wśród pacjentów szpitali psychiatrycznych pochodzących z rodzin japońskich, chińskich i anglosaskich przekonująco udowodniły, że w zależności od zaplecza kulturowego, pacjenta choroby psychiczne mają^różną postać i różny..przebieg (Kleimnan, 1980). Ręligia_zaś.stanowi-jeden-z-najistot-" niejśżych, a często zasadniczy czynnik.kształtujący rozumienie przyczyn,. przebiegu i sposobów uleczenia danej choroby (Lipsedge, 1996; Schumaker, 2001)

DODATEK

METODY BADAKl PSYCHOLOGII RELIGII

Jednym z czynników opóźniających rozwój psychologii religii jest jego zaplecze metodologiczo-badawcze. Przez długi czas, bo jeszcze w połowie lat 80., teoretycy tej dyscypliny wręcz wskazywali na dysproporcję między poziomem rozwoju psychologii religii a innych dziedzin psychologii. Gorsuch (1988) wprost stwierdził, że podczas gdy inne dziedziny rozwiązały już problem precyzyjnych miar kluczowych pojęć, będących przedmiotem zainteresowań, psychologia religii ciągle tkwi w tzw. paradygmacie sposobu pomiaru, czyli koncentruje się na rozważaniach, jak należy mierzyć ludzką religijność. Analizując strategie badawcze w psychologii religii, można stwierdzić, że dominuje tendencja do konstruowania każdorazowo nowych metod badawczych, mających zastosowanie do analizy podejmowanych problemów. Skutkiem tego stanu rzeczy jest niemożność uzyskania porównywalnych wyników badań, uzyskiwanych przez różnych autorów w odniesieniu do tego samego zagadnienia.

Zdaniem amerykańskich psychologów religii, Petera Hilla i Ralpha Hooda (1999), tworzenie nowych skal winno być podejmowane wyłącznie w następujących przypadkach:

a)    gdy istniejące narzędzia są z psychometrycznego punktu widzenia nieadekwatne do potrzeb badawczych,

b)    zastosowane podejście teoretyczne i konceptualizacja problemu wymagają nowych narzędzi,

c)    dany konstrukt teoretyczny nie doczekał się jeszcze swojego narzędzia pomiaru.

Analiza literatury przedmiotu wskazuje jednak, że nowe metody są tworzone nawet wówczas, gdy żadna z powyższych sytuacji nie ma miejsca.

Przegląd publikacji z zakresu psychologii religii pod kątem zastosowanych tam metod badawczych pozwala na stwierdzenie kilku ogólnych prawidłowości. Metody stosowane na gruncie psychologii religii powstały najczęściej w Stanach Zjednoczonych, do badań członków Kościołów protestanckich. Narzędzia