s 98 99

Itaśń angielska, tworząca mowo konwencji' literackie, zdumiewająca dorosłych swą finezją, nic dociera do dzieci lak powszechnie, jak tradycyjna baśń Indowa. Przemawia silnie do natur wrażliwych na poezję, a często dociera do dzieci dopiero wówczas, gdy rodzice sami odczują urok tych niezwykłych książek.

Książką, zaspakajając;) wszystkie pragnienia małych czytelników, jest opowie 0 o doktorze Dolittlc’ii, ni to baśń, ni to przygoda, w niezwykły sposób łącząca elementy fikcji i realizmu. Książka la zawiera wszystkie czynniki przemawiające do dzieci: ciekaw.), pclnq napięcia akcję, egzotykę, przygodę, humor, a na tym tle śmieszną, a jednocześnie wzruszającą postać dobrego doktora, rozumiejącego mowę z wierz.) t, spieszącego z pomocą <1“ każdego, kto go wzywa w potrzebie.

Książką przeżywana przez dzieci jako baśń, lecz wzmagająca swą atrakcyjność przez, element przygody, są PodróU Guliwera Swifta.

W jaki sposób - zastanawia się Mazani, znany już. nam uczony francuski mogły dzieci przyswoić sobie Guliwera? Swift swym dziełem pełnym ironii, demaskującym błędy natury ludzkiej, powinien byl je raczej odstraszyć. A jednak dzieci „wybrały" tę książkę. Nic ich nie obchodzi osobowość Swifta, jego życie nieszczęśliwe i namiętne, ani pewne cechy dzieła, których nie widzi) i nie mogą widzieć. Przyjęły książkę i dokonały w niej wyboru. Swift rozpoczął swe dzieło uśmiechem, aby zakończyć je akcentami Oburzeniu i niesmaku dzieci zatrzymały tylko uśmiech. Porwało je niezwykła fantazja autora, fantazja, która opowiada o podróżach, igra proporcjami, daje wizję nieznanego, przeciągając zdarzenia poza granice realności, przekształcając je cudownie, lecz. nie guhi.je się w chmurach: pozostaje dokładna ł wyrazista.¹)

Dolitllc, Guliwer to książki, które stanowi;) pomost pomiędzy baśni.) a ksi;)żk;j z pizygodami, przygotowując grunt do powieści podróżniczych, którymi będą się zaczytywać dzieci w wieku 10 I I lat. Jednak dzieci w wieku powyżej kit 10 nic porzucają baśni, przynajmniej nic wszystkie, lecz szukają w niej innych elementów. Weszły w okres heroiczny, w okres, gdy /dolne są do odczuwania głębszych zagadnień moralnych.

Dzieci w tym wieku porusza głęboko ba.si) o księciu GotfrydJc Maliny Górskiej, która / niezwykłą mocą umiliła ująć problemy etyczne, nadając im pełną tuokii i poezji formę bohaterskiej średniowiecznej opowieści rycerskiej.

Lektura mitów greckich dostarcza młodzieży w tym wieku zarówno dziewczynkom, Jak i chłopcom szerokiej skali przeżyć. Czytelnicy spotkają tu porywające postacie herosów i półbogów: Pcrseusza, który stoczył zwycięski bój z Gorgon.), Heraklesa o nadludzkiej sile. Prometeusza wydzierającego bogom tajemnicę ognia, leli odwaga i męstwo, szerokie tlo gór, mm za i ziemi, na którym się rozgrywają leli przygody, pociągają wyobraźnię dzieci w tym wieku, gdy pragnienie dokonywania bohaterskich czynów jest u wielu z nich bardzo silne, a wrażliwość na piękno żywa. Jest to lektura nieco trudniejsza i nie każdemu dziecku będzie odpowiadała. I cc/ obrazowe, nie przeładowane opracowania mitów, jak Kingsleya Ilcroje lub Mawtliornc'a Mity yjeekie, maj.) wiciu zwolenników wśród dzieci, do których przemawia heroic/iic piękno i urok starożytnej Hellady.

Podobnie lektura wybranych rozdziałów Iliady i Odysei lub odpowiednich opracowań tych fantastycznych epopei (np. opracowań dla młodzieży Paran-dowskiego) staje się źródłem głębokich przeżyć.

W wieku, o którym mówimy, dzieci interesuj.) się już. wieloma rzeczami i ich zainteresowania realistyczne rozszerzają się coraz hardziej, jednak z baśni nie wyrasta się właściwie nigdy. Dzieci odnajdują ulubione elementy baśniowe w powieściach (szczególnie w przygodach, podróżach fantastycznych i fantazjach naukowych), a i potem też lubią zboczyć czasem do krainy baśni, gdzie oddycha się powietrzem spełnionych możliwości, bohaterstwa i szczęścia. I my, dorośli, nie rezygnujemy z. tego odprężenia i radości, którą dać może zanurzenie się w krainie fikcji. I nieśmiertelne dzieła Homera lub Szekspirowski Sen nocy letniej, Huna czy Zimowa opowiełł, z bajecznymi krainami lllirii i Uohcmii, skrzydlatym rojem Ariell i Puków, stają się dla mm ożywczą kąpielą, dodającą sil do pokonywania limlów życia.

1

l». M.i/.ikI, O. C.; r. W tM.