S Górski Metodyka Resocjalizacji (33)

musi doprowadzić do wszechstronnego, głębokiego konfliktu wewnętrznego między już posiadanymi przez jednostkę, a nowymi, lansowanymi przez wychowawcę pojęciami, przekonaniami 1 sposobami zaspokajania potrzeb. Tylko bowiem wtedy może nastąpić skojarzenie określonych zachowań ? nowymi informacjami o przedmiocie postawy i wynikającymi z nich, także nowymi ocenami emocjonalnymi tego przedmiotu. Dodać trzeba, że o ile kształtowanie reakcji i motywów może odbywać się w toku indywidualnego oddziaływania wychowawcy na wychowanka, to do kształtowania postaw taki kontakt nie wystarczy, ponieważ są one rezultatem wpływów grupy społecznej na jednostkę⁵³. Dlatego też wprowadzenie odpowiedniej grupy staje się w procesie resocjalizacji niezbędne.

Należy podkreślić, że dopiero kształtowanie nowych i modyfikowanie już posiadanych przez podopiecznego postaw, może wywołać względnie trwałe i odpowiednio szerokie zmiany jego zachowania. Ale też formowanie postaw daleko wykracza poza zwykłe kształtowanie reakcji za pomocą kar i nagród dyscyplinarnych. Każdy efektywny proces resocjalizacji, jednostki musi obejmować jej postawy. Ograniczanie się do zmiany reakcji i motywów nie jest jeszcze wychowaniem resocjalizującym, stanowi co najwyżej pewną odmianę zabiegów dyscyplinujących.    ——

Załóżmy Jednak, że jakaś negatywna postawa wychowanka, którą mamy zmienić, wynika np. z uznanych przez niego destruktywnych wartości grupy gitowskiej, której jest on członkiem oraz z jego wczesnych doświadczeń rodzinnych. W tej sytuacji konieczne jest zreformowanie całości postaw tego wychowanka. Nie jest bowiem możliwa zmiana jednej postawy bez zmodyfikowania wszystkich pozostałych (dotyczących gitowskiego systemu wartości, doświadczeń wyniesionych z rodziny itp.) na tyle, aby w zachowaniu jednostki zaczęły dominować motywy pozytywne.

Trzeba powiedzieć, że wychowanie resocjalizujące zajmuje się reformowaniem całego systemu postaw jedno-

^u. S. Miko Wstęp do psychologii społecznej. Warszawa 197?. T. M. Nowcomb, R. H. Turnor. Ph. E. Converse Psychologia spo/ecr-no. Warszawa 1970.

stki, a nie tylko niektórych z nich (np. dominujqcych, czy szczególnie silnie negotywnych), bowiem wykolejenie społeczne wynika nie z negotywności jednej czy kilku postaw, lecz z wadliwie zintegrowanego całego ich systemu.. Wychowanie resocjali/ujcKe^TftUSt^wTęc sięgnqć do centralnego systemu integracji postaw jednostki, tj. do jej osobowośc|. „Wychowanie/ które pamija-.sprawę kształtowania óśóbowoścł jest wychowaniem niepełnym I w wielu wypadkach zupełnie nie skutecznym" ⁵⁴.

Oddziaływania $kładajqce się na resocjalizację mu-$zq więc obejmować: poziom reakcji i motywów (doraźne zabiegi dyscyplinujqce), poziom poszczególnych postaw oraz poziom ich integracji, czyli poziom osobowości. Skalę tych oddziaływań ilustruje schemat 5,

Schemat 5

Schemat ten wskazuje, że dopiero zreformowanie osobowości wychowanka jest autentycznq resocjalizację. Rezultaty oddziaływań w skali postaw można określić' jako bierne przystosowanie jednostki do określonych warunków (np. do warunków zakładu resocjałiza-

^M C. Czapów. S. Jedlewski Pedagogika tesocialitacyjno. Warszawa 1971, s. 290.

73