SDC10987

Ćwiczenie 1

,_{llW n}j/ci tekst scs., zwracając uwagę na wy_m I. W** ^TnZępni' przetłumaczyć' kolejne zdania na j_ę*_yk ^

^ oywHTcAk.Wc^iNOBc c^-b oy^nu.o)^ _Hę '

rf ’j" “^r" fjfibtglk &(* BOKBOA?.(e) KiNiira, _Ac „A

ⁿAvj vi aAabbA 3"AiA    CtAlin GB AOfiCy (n)_Łp

Ofijjtnn *V tejcscic iui.._v----

pisemnie należy trinskrybować według przyjętych zasad

deklinacji; formy objaj. „a

II.........

nunc Wzór:

rab* (zdanie 3) - N sg. m. (lub: M I.p. r.m.), deki. I, temat -o- (_{tVD fvi}.„

G sg. (lub: D J.p.) r^.    '    ^

3.    Podać formy niektórych innych przypadków wybranych rzeczowników

cić uwagę na końcówki podobne (homonimiczne), zob. tabelę końcówek 6 9 h ^Z"^f*

odmian §34.    '    ‘ ^WZor?

ł. OdlitlaMVij»v<»» —---_{v r}_.------- _

5. Objaśnić formy czasu teraźniejszego występujących w tekście czasowników eślić koniugację i podać formę bezokolicznika.

4.    Scharakteryzować zasady podziału deklinacji scs. i ps.

•    - i

określić

Wzór:

tum.

j. jg. y.utr, i. tw.    łica^, mi. yiuu. uv«ukv/i>; neon.

6. Odmienić w czasie teraźniejszym po jednym wybranym czasowniku z każdej koniugacji, zob. tabelę końcówek osobowych § 10, c i wzory odmian § 39.

7    —i..---i---*---•• _    -    i

ritstto (zdanie 3) —3. sg. praes. (lub: 3. os. I.p. cz. ter.) koniug. I, temat -c-; 1. sg. (lub: 1. os. I.p.) nesq, inf. (lub: bezo kol.) nesti.

ł n i________________ • i_________ nug«ji, <.wij. uuraiji ruuw«va t»yuy«^kii ^ łu, t i u/.ui) uuiuiiin vj .>/.

a rożne

7. Scharakteryzować zasady podziału koniugacji, porównać ze sobą dw: podziały, tj. na pięć i na trzy koniugacje.

•v-----

9. Porównać ogólnie podział koniugacji scs. z podziałem koniugacji w języku *inm i rosyjskim.

S. Porównać ogólnie podział deklinacji w języku scs. z podziałem w języku poi* dtizn i rosyjskim.

■■ j/———•

pień

ut-1

rdzeń suf. _guf Zwrócić uw

10. W wybranych wyrazach dokonać podziału słowotwórczego i morfemowego. Wzory: ufiteU (zdanie 1), podvignet* (zdanie 6): ći-• -trl-t, por. ućrfi; po- +dwgne-tb, por. dvigneti\ ij' i    i    |

pień P°-

«ń formant    formant

UU

1

-6

4 -dvig--\- -ne-Ą--tb

*    l    lii

11 Z óc’-    ^suf- (^ńcówka) prefiks rdzeń suf. suf. (końcówka)

rtępuie w mrK^UJ??! ^na ^“dowę przytoczonych w tekście zdań pojedynczych ernat. podmiot-f orzeczenie lub podmiot 4-orzeczenie4*określenu

(dopełnienie łub okolicznik). Określić w zdaniach typy orzeczenia slowno-imienncgo, t*w. orzecznikowego (zob. zdanie 1 i 2), i słownego, wyrażonego formą osobową czasownika (zob. zdania następne).

KONWERSATORIUM III

§ 11. Zmiany w scs. systemie deklinacji rzeczowników

Stare wzory odmiany rzeczowników odziedziczone z języka pa. ulegały z biegiem czasu w języku scs., podobnie jak w pozostałych językach słowiańskich, różnym zmianom i przekształceniom. Zaświadczony w zabytkach materiał ukazuje nam ciekawy proces mieszania się deklinacji, wzajemnych wpływów, zmian analogicznych i funkcjonalnych. Wskażemy tutaj na bardziej charakterystyczne i częstsze zmiany.

a. Wzajemne wpływy w obrębie deklinacji I i II

Na zasadzie analogii rzeczowniki r.m. I deki. mogły przyjmować końcówki z II deki. i odwrotnie, rzeczowniki z U deki upodobniały się w odmianie do deki. 1. Punktem wyjścia była zgodność N i A sg. w obu typach, por. duyb i tynt.

Wpływ deki. 11 mimo jej nikłej liczebności zaznaczył się dość wydatnie w deki. I, co widoczne jest w następujących formach:

Ci sg. -m zamiast -a, np. rodu, głosu, dlhgu itp.;

I) sg. (dość często) -ovi zam. -u, zwłaszcza wśród rzeczowników osobowych, np. Petrovi, Pi latov i, lsusovi, duyori, bogmi itp.; w podtypic miękkim występuje końcówka -evi, np. tnąźeri itp.;

I sg. (dość często) -Aw/6 zam. -orttb, np. duyunb, glaswtb, Shtihnn, itp.;

N pl. -ove, •eve zam. -i, np. duyove, darote, zinijrrr itp.;

G pl. -rwa, ~evb zamiast -b, -o, np. duyovb, gradtmb, grłyor*. tra/rr* itp.;

I pl. -imi zam. •y, np. grSyimi;

L pl. ~byb zam. -eyb, np. darbyb.

Wpływ deki. I na II zauważamy w następujących przypadkach:

G sg. -a zam. -u, np. syna, rrbyo, mrdo\ tu trzeba podkreślić, że forma syna występuje powszechnie w zabytkach scs., natomiast starsza forma synu zachowała się zaledwie w kilku przykładach;

I) sg. -u zam. -<tvi, np. kb domu;

I sg. -omb zam. -WW&, np. volotnb;

L sg. -ć zam. -u, np. vb synS;

V sg. -r zam. -w, np. syne.

b. Wpływ deklinacji I. cxę«ciowo II na deklinację IV

W typie miękkim deki. I i w deki. IV r.m. zgodne były końcówki N i A sg. na -6, por. mqib i gostb. Pod wpływem deki. I pojawiają się w deki. IV następujące formy przypadkowe:

G sg. -a zam. -i, np. ogńa, gospoda. a także gospodo według typu twardego, itp.;

43