Skan1

Dymorfizm płciowy człowieka i jego przejawy w rozwoju fizycznym i motory cznym

Dymorfizm, z greckiego dimorphos oznacza dwukształtny. Termin dymorfizm płciowy oznacza dwupostadowość organlzmó\y, która zależna jest od płci ( przejawia się w różnicach somatycznych (dotyczących ciała), funkcjonalnych i psychicznych. Pojęcie płd to zespół cech, które odróżniają osobniki męskie od osobników żeńskich. Dymorfizm płciowy pojawia się już w życiu płodowym i stale narasta, a szczególnie w okresie dojrzewania. Jego największe nasilenie możemy obserwować w wieku dorosłym natomiast, zmniejsza się w procesie starzenia się.

Aby móc opisać cechy typowe dla obu płd przyjmuje się istnienie dwóch typóv/ hiperseksulnych: skrajnie łnęskiego i skrajnie żeńskiego, to znaczy jak pisze prof. Jaczewski 100% mężczyzny I 100% kobiety. Niestety nie ha się spotkać typu skrajnię męskiego i skrajnie żeńskiego, ponieważ każdy człowiek w swojej strukturze psychofizycznej ma przesunięda w kierunku płci odmiennej. Typ skrajnie męski charakteiyzuje się większymi Rozmiarami dała (wysokością), ma iównleż bardziej rozbudowane górne partie ciała (barki, duża głowa. kark). Wyróżnia się także potężną klatką piersiową oraz niewielką ilością tkanki tłuszczowej, rozmieszcżoną głównie wokół obręczy barkowej. Typ skrajnie żeński ma mniejsze rozmiary ciała, mniejszą głowę, słabiej rozwiniętą obręcz barkową, znaczny i widoczny biust, wcięcie w talii i poszerzony tułów w okolicy obręczy biodrowej, gdzie szczególnie gromadzi się tłuszcz, rysy dała kobiety nie są ostre a ksżtałty są zaokrąglone. Z tego wynika, że mężczyźni są średnio o około 10-12 cm wyżsi niż kobiety I dężsi o około 8-10 kg. Dane te mogą być różne dla różnych populacji czy nawet grup społecznych. Najmniejszy dymorfizm płciowy występuje w społeczeństwach łnatriardialnych (jest to wynikiem pozycji społecznej kobiet), w takich społeczeństwach, dziewczynki otaczane są przez cale życie miłością I czułością i dzięki temu mogą pełniej wykdrzystać w rozwoju potencjał genetyczny. Dymorfizm płdbwy można również zaobserwować w budowie poszczególnych układów anatomicznych, nawet po budowie szkieletu jesteśmy w stanie rozpoznać płeć. Szkielet mężczyzny jest większy I cięższy, posiada wyraźne miejsca przyczepów mięśni. Czaszka kobiet jest delikatniejsza i budowa przypomina czaszkę dziedęcą. czoło u kobiet jest bardziej ostro ustawione , widoczne są guzy ciemieniowe i czołowe a łuki brwiowe są 9łabsze. Tak jak już pisałam, u mężczyzn otłuszczona Jest górna część tułowia a u kobiet obręcz biddrowa. U mężczyzn przyrost tkanki thJszczowej wraz z wiekiem jest większy i gromadzi się ona na brzuchu. Męski typ otłuszczenia (brzuszny), jest mniej korzystny, ponieważ następuje łatwiejsze uwalnianie lipidów do krwi, co może być przyczyną np. zawałów serca. W związku z rodzeniem dzieci, u kobiet dłuższy jest tułów w stosunku do kończyn dolnych, również tlżej położony jest ośrodek dężkości dała oraz bardzirfj zaznaczone są krzywizny kręgosłupa. U kobiet mniejsze Jest pojemność płuc oraz mniejsze, szybciej pracujące serce a także występuje piersiowy typ oddycha ria podczas gdy u mężczyzn brzuszny, z większym zaangażowaniem przepony.

Różn ce dotyczą również wielu wskaźników fizjologicznych, tzn. mniejsza jest u kobiet Ilość krwinek, tiższa Jest prze olana materii, dlatego kobiety mają mniejsze zapotrzebowani^ na pokarm. Kobiety są bardziej zv/inne i gibkie, ponieważ mają luźniejsze torebki Stawowe i więzadła. Kobiety wyróżnia także YYiększa odporność na niedoboty żywieniowe oraz różne choroby, dlatego też generalnie kobiety żyją dłużej niż mężczyźni.

Także w sferze psychicznej można zaobserwować pewne różnice. Półkule kobiet są mniej wyspecjalizowane, kobiety posiadają raczej bardziej analityczny typ pamięci, to znaczy, że zapamiętują VYięce| szczegółów. Mężczyźni mają raczej pamięć syntetyczną, czyli lepiej kojarzą fakty i lepiej orientują się w przestrzeni.

Ogólny zakres różnic biologicznych i motorycznych między kobietą a mężczyzną określa się na około 8%.

Wymień przebieg okresu noworodkowego i cechy adaptacji do życia pozamacicznego.

Noworodek to dziecko w okresie życia 4-6 tygodni od momentu narodzin. W okresie tym zachodzi proces adaptacji do życia poza organizmem matki oraz wyrównania zmian zachodzących po urodzeniu.' Wynika z tego, że wszystko, co dzieje się w tym czasie w organizmie dziecka podporządkowane jest przystosowaniu do „samodzielnego" życia.

Adaptacja noworodka dotyczy podstawowych czynności życiowych i polega na:

*    uruchomieniu oddychania powietrzem atmosferycznym,

*    przystosowaniu układu krążenia do zmienionych warunków wymiany tlenowej,

*    opanowaniu czynności:    '

-    ssania,

-    połykania,

-    trawienia,

-    wydalania,

*    uruchomieniu mechanizmów termoregulacyjnych,

*    Wyzwoleniu się spod wpływu układu hormonalnego matki i dostosowanie własnego do bieżących potrzeb,

*    przystosowaniu się do zmienionej i gwałtownie poszerzonej skali bodźców świata zewnętrznego.²

Donoszone dziecko rodzi się w 42 tygodniu ciąży. Otoczpne jest lanugo - mazią płodową. Pierwszy oddech czerpie w czasie od 30 sekund do 1 minuty od urodzenia. Jest on wynikiem reakcji ośrodka oddechowego na bodźce zewnętrzne - przy pierwszym krzyku powietrze wchodzi do płuc i wypełnia sklejone pęcherzyki płucne, płuca rozprężają się, w naczyniach płucnych zaczyna krążyć krew. Od tego czasu zapotrzebowanie organizmu na tlen będzie zaspokajane przez drogi oddechowe. Oddaje smółkę (pierwszy kał). P.rzez 2 tygodnie noworodek ma fizjologiczną biegunkę laktazową. Następnie przez 2 - 3 dni występuje brak stolca. Często oddaje mocz (co ok. 3 min.). Po pierwszych 24 h życia występuję żółtaczka fizjologiczna, która powinna ustąpić samoistnie w 3 - 4 dobie życia. Może się jednak utrzymywać do 10 dni. Występują stany przejściowe, jak ulewanie, czkawka, fizjologiczny spadek wagi (noworodek traci do 10% wagi urodzeniowej),' rumień toksyczny, ciernię (przednie zrasta się ok. 1,5 roku po urodzeniu, tylne- 6tyg. po urodzeniu). Około 4 dnia życia powinien wystąpić wzrost wagi, do 14 dnia życia dziecko wraca do wagi urodzeniowej. W okresie tuż. po urodzeniu występują zmiany w składzie krwi, powiększenie brodawek sutkowych u obu płci, obrzęk narządów płciowych. Wszystkie te zmiany mają związek z przebiegiem procesów adaptacyjnych.

Ośrodkowy układ nerwowy noworodka wykazuje bardzo dużą niedojrzałość. Dlatego obserwuje się u niego głównie czynności automatyczne - nieświadome : oddychanie, kichanie, ziewanie, czkawkę, kaszel, wymioty, ssanie, oddawanie moczu i stolca.³ Ruchy noworodka sąruciiami całego ciała albo bbu par kończyn, bez kbordynacji i celowości. W stanie czuwania wykonuje on wiele ruchów, w których uczestniczą prawie wszystkie mięśnie równocześnie. W czasie snu trwa natomiast w pewnym bezruchu, czasami tylko zmieniając w niewielkim stopniu pozycję całego ciała, a głównie kończyn.⁴ Noworodek odczmva smak, ma węch i słyszy. Wprowadzenie do jego ust palca oblepionego cukrem wywołuje ssanie, oblizywanie warg i szukanie palca po jego wycofaniu. Wprowadzenie palca oblepionego solą wywołuje grymas i nie następuje ssanie. Węch zależy od mózgu pierwotnego, więc występuje. Trzydniowy noworodek rozpoznaje zapach matki,