skan0034

POZNANIE SPOŁECZNE ♦ 95

dy heurystyk dostępności, reprezentatywności, zakotwiczenia i dostosowania, którymi mogą się posłużyć, wyrabiając sobie opinie o różnych uczelniach i podejmując decyzję o studiowaniu w jednej z nich.

4. Wyobraź sobie, że zlecono ci opracowanie programu, który miałby pomóc studentom w opanowaniu sprawniejszego myślenia i unikaniu wielu problemów, o których mówiliśmy w tym rozdziale. Jak byś wykonał swoje zadanie?

Odpowiedzi ♦ Spróbuj! ♦ strona 86

1.    Poprawną odpowiedzią jest (b), trzecia litera. Według badań Tversky'ego i Kahnemana (1974) większość ludzi sądzi, że należy odpowiedzieć (a), pierwsza litera. Dlaczego popełniają ten błąd? jak wyjaśniają Tversky i Kahneman, łatwiej jest wymyślić przykłady słów, które zaczynają się na r. Posługując się heurystyką dostępności, przyjmuje się założenie, że łatwość znalezienia przykładów oznacza częstsze występowanie słów zaczynających się na tę literę.

2.    Poprawną odpowiedzią jest (b). Slovic, Fischhoff i Lichtenstein (1976) wykazali, że większość ludzi jako poprawną wskazuje odpowiedź (a), czyli wypadki. Dlaczego popełniamy ten błąd? I tym razem mamy do czynienia z heurystyką reprezentatywności. O śmierci w wypadkach częściej donoszą środki masowego przekazu, dlatego łatwiej znaleźć w myślach przykłady takich zdarzeń niż przykłady śmierci wskutek udaru.

3.    Poprawną odpowiedzią jest (c). Obydwa rezultaty są równie prawdopodobne, jeżeli przyjmiemy, że rzuty monetą są zdarzeniami losowymi. Zdaniem Tversky'ego i Kahnemana (1974) ze względu na heurystykę reprezentatywności ludzie spodziewają się, że sekwencje zdarzeń losowych będą „wyglądać losowo". Inaczej mówiąc, spodziewają się, że

zdarzenia będą reprezentatywne dla ich pojęcia lo-sowości. Wielu ludzi wybiera zatem ORRORO, bo ta sekwencja jest bardziej reprezentatywna dla ich wyobrażenia losowości niż sekwencja OOORRR. W' rzeczywistości prawdopodobieństwo wystąpienia którejkolwiek z sekwencji wynosi 1 do 2⁶, czyli 1 do 64. Zjawisko to można zilustrować innym jeszcze przykładem: Czy kupując los z czterema cyframi, zdecydujesz raczej na 6957 czy 1111? Wielu ludzi wolałoby pierwszą wersję, ponieważ wygląda bardziej „losowo", w związku z czym trafienie wydaje się bardziej prawdopodobne. W rzeczywistości w obu wypadkach prawdopodobieństwo trafienia wynosi 1 do 1000.

4. Poprawną odpowiedzią jest (b). Wielu ludzi wybiera (c), bo uważa, że po pięciu kolejnych reszkach orzeł jest bardziej prawdopodobny „dla wyrównania". Jest to tzw. złudzenie gracza polegające na przekonaniu, że wcześniejsze zdarzenie losowe (np. pięć kolejnych reszek) ma wpływ na późniejsze zdarzenie losowe. Przy założeniu, że moneta nie jest fałszywa, poprzedni rzut nie wpływa na następny. Tversky i Kahneman (1974) sugerują, że błąd gracza wynika do pewnego stopnia z heury-styki reprezentatywności. Pięć reszek i jeden orzeł wydają się bardziej reprezentatywne dla przypadkowego wyniku niż sześć kolejnych reszek.

Odpowiedzi ♦ Spróbuj! ♦ strona 92

1.    (a) To pytanie pozwala ocenić umiejętność rozumowania metodologicznego, czyli zwraca uwagę na fakt, że jest kilka innych możliwych przyczyn spadku przestępczości oprócz działań podejmowanych przez szefa policji i że lepszym sprawdzianem słuszności zapewnień burmistrza jest porównanie przestępczości w Middleopolis z innymi podobnymi miastami.

2.    (a) Pytanie ocenia umiejętność wnioskowania statystycznego i zwraca uwagę na fakt, że duże próby danych lepiej odzwierciedlają prawdziwe wyniki i możliwości niż małe próby danych. Na przy

kład, gdy rzucasz monetą cztery razy, same reszki i lub same orły nie są czymś wyjątkowym, jeśli natomiast rzucałbyś tysiąc razy, to uzyskanie samych orłów lub samych reszek byłoby nieprawdopodobne. W odniesieniu do przykładu z baseballem prawo statystyczne mówi, że gdy zawodnicy mają za , sobą niewiele rozegranych meczów, bardzo wysokie lub (bardzo niskie) średnie zdarzają się nierzadko przez przypadek. Pod koniec sezonu jednak, po setkach wykonanych zagrywek, uzyskanie bardzo wysokiej średniej tylko szczęśliwym trafem jest raczej niemożliwe.