tragizm26

tragizm26



34 Tragizm «Konrada Wallenroda»

wym i wypływających stąd konsekwencji lojalności. Organicznikostwo Filomatów wystawiało tutaj na próbę ich patriotyzm. Z jednej strony więc znajdujemy taką wypowiedź Kazimierza Piaseckiego z 1822 roku: „Jest w kraju naszym źle zrozumiany patriotyzm. Każdy na tym szczególniej zakłada swoją cnotę, aby oddalał się od posług, które są od rządu ustanowione.” 60 Potem następuje propozycja przełamania tych uprzedzeń i uprawiania organicznikowskiej krzątaniny w celu „służenia tak ukochanej ojczyźnie”. Jednocześnie przecież Filomaci wcale nie byli zbyt pewni tego ostatniego „na służbie rządowej” i panicznie się bali, aby takie działanie nie zostało osądzone jako skierowane „przeciwko narodowi”. Stąd pomysły pośredniego naśladowania metod karbonarskich: włączania wybranych „osób ukształconych do rządu krajowego”. Tu także obserwujemy kształtowanie się zalążka kolizji moralnej, która powstaje na skrzyżowaniu potrzeby organicznikostwa, popychającego do konkretnej pracy w aparacie urzędowym caratu i wahań patriotyzmu, cofającego się wobec takiej uległości i lojalności. Tak więc i Filomaci odczuli smak wielkiego konfliktu etycznego epoki, który ujawnił się w zmaganiu się ze sobą „dwóch wierności”.

Wśród dekabrystów Mickiewicz miał możność zetknięcia się z innymi problemami. Skupiały się one tutaj wokół najbardziej dla spiskowców rosyjskich trudnej i moralnie zawikłanej decyzji od dawna zamierzonego carobójstwa, mającego być rozpaczliwym aktem złamania ugruntowanego porządku legalnego. Od strony teoretycznej wiązało się to pośrednio z całym znanym z historiografii rosyjskiej sporem o moralne podstawy samodzierżawia, o rolę Piotra Wielkiego. Dekabryści — podobnie jak i polscy spiskowcy — nie byli wprawdzie wolni od poszukiwań „form prawnych”, sankcji legalnych dla swojego rewolucyjnego wystąpienia. Jak wskazała M. Nieczkina, ta ograniczoność najwyraźniej może przejawiła się w ich koncepcji zmuszenia legalnego senatu do ogłoszenia dekabrystowskiego manifestu.®1 Odsunięcie ludu od działań powstańczych motywowali też m. in. chęcią utrzymania „porządku”. Ale — w swoim uznaniu dla legalności — tym mocniej przecież musieli przeżywać tragedię carobójstwa, które traktowali jako nieuchronną konieczność otwarcia drogi do rewolucji.

Sprawa carobójstwa, jak świadczą historycy, była jedną z centralnych w spisku rosyjskim, stanowiła „przedmiot nieustannych narad, sporów i rozmyślań dekabrystów”.62 Carska komisja śledcza dla znanych celów

00 Ib., s. 290.

“ Por. M. Nieczkina, Powstanie 14 grudnia 1825 roku. Tłum. A. Ponikowski, War-szawa 1953.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
tragizm30 38 Tragizm «Konrada Wallenroda• nadać charakter „aktu prywatnego terroru” (Nieczkina). Naj
tragizm16 24 Tragizm «Konrada Wallenrodat jak się wydaje, miały wpływ i na postać kolizji etycznej w
tragizm17 Tragizm «Konrada Wallenroda» 25 tego rodzaju straceńczości i ofiarności. Przechowała ich ś
tragizm18 26 Tragizm «Konrada Wallenroda» Kwestia „podstępu i zdrady” jest wprawdzie nieuniknionym s
tragizm19 Tragizm «Konrada Wallenroda/) tycznym państwem polskim), organizowanych w poważnej mierze
tragizm20 28 LAT    /VCłf Tragizm «Konrada Wallenroda» su — w swych znakomitych
tragizm23 31 Tragizm «Konrada Wallenroda» Charakterystyczne, że większość przytoczonych wypowiedzi z
tragizm24 32 Tragizm «Konrada Wallenroda» i wątpić nie powinieneś, że ambicja nigdy miejsca w sercac
tragizm28 36 Tragizm «Konrada Wallenroda» rosyjskiego; niemniej jednak ton tych pieśni raził ich uch
tragizm32 40 Tragizm «Konrada Wallenroda» sykacji duszy” Konrada. Mowa o tym w jednej ze wstrząsając
tragizm36 44 Tragizm «Konrada Wallenroda» Poeta nie cieniował tej postaci, nie wyposażył jej w takie
tragizm37 Tragizm «Konrada Wallenroda» 45 dwie odmienne warstwy poematu: wątek Aldony w dziejach Kon
tragizm21 Tragizm "Konrada Wallenrodaa ^Pt-SUjOL^Cfi-f *><ŁCfcW    29 O -Z
tragizm22 30 kt^t eto M fC Tragizm uKonrada Wallenroda* sami podchorążowie używali znamiennego
tragizm25 Tragizm <*Konrada Wallenroda» 33 Szczególnie znamienna jest w tym zakresie zarysowana w
tragizm27 Tragizm «Konrada Wdllenroda» 35 wyolbrzymiała ją, ale trudno zaprzeczyć, że dla moralności
tragizm29 Tragizm « Konrada Wallenroda» 37 po Konradzie Rylejewie, być może, odziedziczy Konrad Mick
tragizm31 K)lJś~TYŁ ZK P fi-O ffcr-S4-1 JV£)n-.ArL rv^Cc<C> - ISTDPA- tyT^oR.^ Tragizm «K
tragizm33 Tragizm * Konrada Wallenroda» 41 lem dać je w usta Wajdeloty dla różnych przyczyn, i to ze

więcej podobnych podstron