Untitled19(1)

w procesie rozwoju gospodarczego"⁸⁴. Całkowicie podziel punkt widzenia. Uwzględniający zapasy model cyklu w sposób^ ^ utracił prostotę wcześniejszej wersji, ale bynajmniej nie zb]"

r7P^7Vwi«tnćri IZ aloolzł nr7\/iut hisuuipm ii rKitT-r.l«„ t —.t    -    de

rzeczywistości. Kalecki przyjął bowiem arbitralne założenie, że zmiany stanu zapasów następują w stałej

względem produkcji globalnej^{1 2}~. Tymczasem wyniki obserwac' ^

rycznych wskazują, że zmiany zapasów dają małe cykle

dlatego, żc w takiej proporcji nie występują^8<s, Być może w'

w tym rozminięciu się założenia modelu z wynikami coraz hr*

szych badań empirycznych kryla się przyczyna rezygnacji Kalecki

z uwzględnienia zapasów' w modelu cyklu koniunkturalnego-

, . . .    ,    , _r    ^w uwu

późniejszych pracach⁰ inwestycje znów ograniczają się wyłącznie do

inwestycji w' kapitale trwałym.

Nowsze badania empiryczne nie przeczą, w zasadzie, tezie o do-minującej roli inwestycji prywatnych w kształtowaniu cyklicznego rozwoju gospodarki kapitalistycznej^8S, wskazują one jednak, że ściśle inwestycyjna interpretacja przebiegu koniunktury grzeszy nadmierną jednostronnością nawet w obrębie popytowych koncepcji cyklu. W piśmiennictwie polskim na przykład A. Szeworski weryfikując tezę „...model cyklu koniunkturalnego okresu powojennego jest w istocie czterofazowym modelem typu inwestycyjnego” stwierdza, że w przebiegu „...cyklu obecnej doby [...] dominującą rolę odgrywają zmiany przyrostu zapasów', a w znacznie mniejszym stopniu składniki popytu finalnego, ni.in. również inwestycje w kapitale trwałym”⁸⁹. Nie jest to

_bjjj₀ny. Coraz więcej badaczy skłania się do uznania zmian ^!iza jeden z głównych czynników sprawczych cykliczności . niema] wyłączny), w każdym razie w Stanach Zjednoczone wahania koniunktury po drugiej wojnie światowej są na pej wydatne i regularne niż w pozostałych krajach kapita-,90 Być może krańcowo ujmują to L. R. Klein i J. Popkin że gdyby można było zmniejszyć o 3/4 wahania zapasów, to tego kraju w okresie powojennym byłaby wolna od

nią ujawniają też aktywną i rosnącą rolę wydatków na dobra ;yjne trwałego użytkowania w mechanizmie długofalowego ~i cyklu koniunkturalnego⁹². Okazuje się, że zakupy trwałych nsumpcyjnych („inwestycje konsumentów”) wykazują silne, do zmian wydatków inwestycyjnych, wahania cykliczne ch zwrotnych z reguły poprzedzających górne i dolne punkty (produktu narodowego brutto (PNB), a jednocześnie duże absolutne i względne w stosunku do zmian tegoż produktu. Na d w Stanach Zjednoczonych w latach 1948-1973 Z. Mat-* wyodrębnia 5 cykli konsumpcji dóbr trwałych, pokrywających nowo z cyklami PNB, i wykazuje, że w porównaniu z cyklem .ahania te były nadzwyczaj intensywne, a w przekroju całego okresu zakupy dóbr trwałych były najbardziej dynamiczną ydatków ludności, rosnącą średnio rocznie o ponad 6% (przy PNB o niecałe 4%). Ogólnie biorąc, w latach 1948-1973 dóbr trwałych wzrosło przeszło 4-krotnie. usług 3-krotnie, vałych 2-krotnie. Produkt narodowy brutto (PNB) wzrósł czasie niespełna 3-krotnie⁹³.

V- Zamowitz Rec.eni H'brk on Business Cycles in Iltstorical Perspectice: •of Theories and Etidence, "Journal of Economic Literaturę” 1985. nr 2.

ctwie polskim zob. Z. Matkowski Wahania popytu finalnego w Stanach ych a teoria cyklu koniunkturalnego. „Ekonomista" 1976. nr 6.

U⁵*^5, L.R. Klein, J. Popkin An Economeiric Analysis of the Po stwor Relationship wctuations and Chanye in Aggregate Economic Actwity, w: M. K. F.vans (ed.) fłuctuations and Economic Srahilization, Washington 1961, s. 71-86. ^piśmiennictwie polskim zob. Z. Matkowski Wahania popytu finalnego.... ed. v, '    Mechanizm wahań popytu na trwale dobra konsumpcyjne < w na

winiętych krajów kapitalistycznych), „Ekonomista” 1978. nr l.

Z. Matkowski Wahania popytu finalnego.... ed. cit., s. 1363.

⁶⁴ O. Lange Wykłady o modelu M. Kaleckiego. w: Dzielą, tom 1, ed. cit., s. IW-Zob. M. Kaletki Teoria dynamiki gospodarczej, w: Dzielą, tom 2, ed dlii. 304 - 306.

^6fl Zob np. M. Abramowirz Inrentories and Business Cycles wilk S pedał Referent

s. 393.

⁸'¹ A. Szeworski Aktualny stan koniunktury w śniecie kapi!idk>ty^(:n)^m wyjścia : ostntniej recesji, „Kapitalizm" 1977. nr 3-4, s. 82 i 97.

107

1

lo Manufacturing liwentories, New York 1956.

2

Chodzi tu o prace z 1962 oraz 1968 r. (powołane w przypisie 50).

³⁸ Z wyłączeniem budownictwa mieszkaniowego. Silnie zależne od dostęp taniej sity roboczej oraz kredytu hipotecznego (a także innych form pomocy >^ma ^ państwa) rządzi się ono własnymi prawami. Ożywienie aktywności budowlanej ^ duży wpływ na przezwyciężenie powojennych recesji. Kalecki zwracał oa to ^ w analizie recesji (1954 r.) w gospodarce amerykańskiej. Zob. M. Kalecki ^ militaryzacji na cykl koniunkturalny po drugiej wojnie świdrowej, w: Dziełu, tom

i speof'**