woloszynU

Pampciedia J. A. Komeński 359

jakieś stanowiska w państwie lub w Kościele, zwłaszcza jeżeli pragną działać na rzecz dobra publicznego. [...]

XII.    Życie falą i wiatrem - tak trzeba określić krótkość życia i jego zwiewną chyżość.

" I ty więc także przechodź szybko. "Leniwy chce i nie chce - mówi Salomon - a wzbogaca się dusza ludzi pracujących" (Ks. przyp. 13)³¹ oraz Owidiusz:

"Śpiesz się, nie lokuj siebie w przyszłych godzin rzędzie,

Kto dziś nie jest, jutro mniej przydatny będzie"³⁵.

[...] Tak więc trzeba szybko biec, aby życie nie ubiegło nas szybciej, jeszcze nim je wykorzystamy, i trzeba prosić Boga i Dawida, aby nas nauczył liczyć nasze dni.

XIII.    Życie cierpi niedostatek, zawsze mu na czymś zbywa.

Przeto:

1.    nie zabiegaj o bogacenie się,

2.    jeśli masz jakieś uzasadnienie po temu (ze względu na spadkobierców albo po to, aby nie brakło środków na zaprawianie się w cnocie), czyń to i tamto,

3.    jeśli mimo to nie zdołasz pomóc sw'oim sprawcom, zachowaj swą duszę w cierpliwości.

XIV.    Życie to rzecz krucha.

1.    Nie dbaj wiele o słodycze i rozkosze życia.

2.    Jeśli zaś ci się nadarzą, używaj ich z umiarem.

3.    Jeśli nie nadarzą, zadowdl się swoim losem.

XV.    Życie ziemskie niepewne jest i wątłe.

1.    Jest to jakaś podróż narażona zewsząd na przypadki, a nawet przez nic ścigana. Każdej chwili zagraża ci koniec, który może cię spotkać z najbłahszych przyczyn. Czymś więc bardzo głupim jest z racji pożądania tak niepewnego życia popełniać coś hańbiącego i nieprawego.

2.    A zatem jeśli nie chcesz się stać rychło starcem, stań się już wcześniej starannym wiodarzem po to, aby cię choroby i śmierć nie ujarzmiły. Wcześnie zacznij działać rozsądnie, miarkować się, oszczędzać.

3.    Pewien mądry mąż bardzo słusznie przestrzegał, że ludzi rokujących sobie długie życie może ubiec nieoczekiwana śmierć. Będzie więc dow-odem najwyższego rozsądku organizować każdy dzień tak, jak gdyby był ostatni, i każdego dnia wieczorem tak, jak pod wieczór życia rozliczać się z tego, co się zrobiło, naprawiać błędy. [...]

34.    Ks. przyp. - Księga przypowieści w Biblii.

35.    Owidiusz, Remedia amoris, 94.; Ks. przyp. - Księga przypowieści w Biblii.