WSP J POLN254130

Serie chrematommów

451

ski, Groźny, Nieugięty). Nazwy samolotów często pochodzą od nazw ptaków i owadów, np. Czajka. Koliber, Wilga, Komar, Motylek. Nowo powstające serie (często o zasięgu internacjonalnym) rozrastają się pod względem leksykalnym i rozciągają swój zakres na coraz to inne obiekty’. Każda nazwa zaczerpnięta z nowego pola tematycznego może pociągać za sobą inne nazwy należące do tego samego pola, np. istnienie cukierków Raczek wpłynęło przypuszczalnie na pojawienie się nazw Krab i Homar w tej grupie wyrobów. Zjawisko to określić można mianem irradiacji onomastycznej.

Z punktu widzenia związku nazwy z oznaczanym obiektem (czym innym jest jednak związek nazwy z rysunkiem widniejącym na opakowaniu: z punktu widzenia wyrobu oba te elementy mogą być często konwencjonalne) wyróżnić można:

1.    Nazwy motywowane cechami jakościowymi lub relacyjnymi wyrobu. Nazwy te pełnią bezpośrednio lub pośrednio (w sposób metaforyczny, metonimiczny, aluzyjny) funkcję semantyczną. I tak np. o recepturze i smaku informują nazwy wyrobów cukierniczych Jagódka, Jeżyna, Lubaszki lub bardziej aluzyjnie Krówka i Pszczółka (przeniesienie nazw na tle styczności desygnatów); na charakter zapachu wyrobów perfumeryjnych wskazują nazwy’ Akacja, Bez, Cyklamen. Inne nazwy wyrobów cukierniczych mogą informować o kształcie wyrobu (np. Fasolka, Guziki, Muszelki, Rozetki), o jego kolorze (np. Koreanki, Mulatki, Metyski, Wietnamki) lub wielkości (np. Lth-putki, Pigmej ki, Mini). Środki kosmetyczne przeznaczone dla dzieci noszą charakterystyczne nazwy: Baby, Baminno, Bobas, Bobo, Smyk. Nazwy środków chemicznych mogą informować o czymności, do jakiej są przeznaczone (np. Pranol, Czyścik) lub o obiekcie czynności (np. Dywanol - płyn do czyszczenia dywanów, Rondelek - płyn do mycia naczyń kuchennych).

2.    Nazwy motywowane konwencjonalnie, niezwiązane z cechami wyrobów’. Wykazują one szczególne związki z językiem poezji i reklamy, z aktualną modą i zainteresowaniami społecznymi (np. Kosmoski, Orbilki, Mun-dialki, Retro), wyzyskują eufoniczne i asocjacyjne walory’ wyrazów pospolitych i nazw własnych. W wńelu przypadkach widoczne jest uwyraźnienie znaczenia konotacyjnego wymazów motywvujących. Różne zespoły nazw mogą ewokować takie wartości, jak: drogocenność - niezwykłość - egzoty-czność - piękno (np. El Dorado, Orient, Sułtanki, Exotica, Atol, Afrodyta), poety^rckość - uczuciowość - nastrojowość - sielskość (np. Zaczarowana Dorożka, Kwiat Paproci, Orfeusz, Serenada, Malwa), ciepło - jasność - radość -dobre samopoczucie (np. Wiosenna, Słoneczna, Radosna, Zefir), ekskluzyw--ność - wytworność - elegancja (np. Capri, Lido, Pansienne, Contessa). Są to wartości działające bardziej na podświadomość, trudno uchwytne, niełatwo poddające się opisowi.