WSP J POLN254168

Allomnrfu (alienacje mortoioęicme)

493

się od siebie kształtem fonologicznym w zbyt dużym stopniu, aby reguły lonologiczne mogły to zjawisko wyjaśnić. Dzieje się tak na przykład w przypadku semantycznie spokrewnionych modemów być, będzie, jest, są czy też wyrazów iść, szedł, szła.

Podsumowując powyższe uwagi, należy wyjaśnić, iż przedmiotem analizy fonologicznej są tylko alternacje obejmujące wiele modemów i właśnie takie przypadki zostaną tutaj naszkicowane.⁷

Język polski charakteryzuje duża ilość częstokroć nakładających się na siebie alternacji morfologicznych, widocznych na przykład w alomodii modemu gii'iazd(a), zarówno produktywnych, jak i nieproduktywnych, co sprawia, że jego system fonologiczny jest bardzo złożony (w porównaniu na przykład z językiem angielskim, w' którym ilość alternacji jest znacznie mniejsza, przez co większość modemów' nie zmienia swojego kształtu).

Powszechnie występujące alternacje samogłoskowe w języku polskim obejmują wymianę:

ci[e]śae - ci[a]sto ivi[e]s' - <wi[o]yka zi[e]lę - zi[n]łko ?1 o ] bić - r[u]b •w[e]ża - cĄ_ó]z m[ó]czyć - m\_a]czać

lei z. lal', np.:

mi[e]ście - mi[a]sto lei z /o/, np.: zi[e}łę - zi[o]ło lei z I ul, np.:

kości[e]le - kos'ci\u]ł /o/ z /«/, np.: t[o]dy-f[u]d lei z /o/, np.: m[e]ża - w[o]ż to! z lal, np.:

zaĄo]bić - zai[d\biać

gwi{e]ździe - gwi[a]zda 'idfelzie-ttifojzę cz[e]le - cĄu]lko kr[o]wa - kĄu]wka ga([i]zie - gał{ó]ź zap>{o]sić - zapr[a]szać

Interesującym zjawiskiem są alternacje samogłosek z fonetycznym zerem. Dotyczy to główmie samogłoski lei, np.:

okien-okno pcheł-pchły panien-panny diabelski - diabła a rzadziej samogłosek lii oraz lyl, np.:

melodyjka - melodia pensyjka - pensja    kolonijny - kolonia

Alternacje spółgłoskowe w języku polskim są również bardzo częste. Dotyczą one wymiany spółgłosek dźwięcznych z bezdźwięcznymi, jak np.:

Oznacza to, iż nie wszystkie alternacje morfologiczne są przedmiotem opisu fonologicz-nego. Na przykład, wymiana w wyrazach typu.flaszka - flacha, muiso - mięcbo, miska - micha ma charakter czysto morfologiczny (fonologicznie nieumoty wowany) i jest częścią tworzenia form ekspresywnych.