WSP J POLN2544

Źródła frazeołogizmów 321

rozpowszechnienia w języku ogólnym lub w określonych stylach. Na przykład wyrażenie maszyna do pisania mogłoby, jak wynika ze znaczeń jego komponentów, oznaczać dowolne urządzenie mechaniczne do pisania tekstów: dalekopis, drukarkę komputerową, maszynę drukarską itp. Ograniczenie zakresu tego wyrażenia do urządzeń uruchamianych każdorazowo przez naciśnięcie (lub dotknięcie) palcem jednego z klawiszy czyni zeń zestawienie. Zestawieniami są w większości terminy naukowe, np.: kwas siarkowy, spółgłoska wargowa, analiza dokumentacyjna, ale część term mów ma charakter połączeń frazeologicznych. Zestawieniami są tez połączenia wyrazowe powtarzające się w publicystyce, np.: ład i porządek, polityka fiskalna, władza państwowa oraz wielowyrazowe nazwę- języka ogólnego, np.: samochód ciężarowy, płatki owsiane.

Źródła frazeologizmów

W artykule Słownictwo jako interpretacja świata jest mowa o trzech sposobach wzbogacania zasobu leksykalnego danego języka - o tworzeniu nowych jednostek, nadawaniu nowego znaczenia jednostkom istniejącym oraz zapożyczaniu jednostek z innych języków. Przeważająca część polskich fra-zeologizmów zrodziła się na gruncie naszego języka. Chociaż większość z nich to metafory językowe, tylko niektóre związki powstały jako połączenia metaforyczne, np.: ktoś chodzi na rzęsach, ktoś bierze nogi zapas, ktoś robi z igły widły, ktoś siedzi u kogoś w kieszeni. Pozostałe metafory (metommie) powstały w wyniku przeniesienia nazw pewnych rzeczy lub sytuacji na inne rzeczy lub sytuacje. Było to możliwe dzięki istnieniu i dostrzeżeniu przez użytkowników języka różnorodnych relacji podobieństwa (styczności). Wiele jednostek wyrosło z obserwacji zachowań ludzi i zwierząt (np.: ktoś siedzi z założonymi rękami, ktoś dźwiga coś na swoich barkach, ktoś położył uszy po sobie) czy rzeczywistości otaczającej człowieka (np.: coś leży odłogiem, fala czegoś opada, jak piorun z jasnego nieba).

Wielokomponentowy skład i metaforyczna (metonimiczna) geneza frazeologizmów sprzyjają również utrwalaniu w nich realiów obyczajowo-spo-łecznych, ludzkich przekonań i poglądów na świat. Wiele połączeń idioma-tycznych może być zatem traktowanych jako dokument życia w bardziej lub mniej odległych epokach. Na przykład zwrotom: ktoś zdobywa ostrogi, ktoś wstępuje w szranki, ktoś kruszy kopie o coś, ktoś wysadził kogoś z siodła, ktoś zażył kogoś z mańki, ktoś rzuca komuś rękawicę, ktoś podejmuje rękawicę, ktoś zwija chorągiewkę dały początek średniowieczne zwyczaje rycerskie. Podczas uroczystego ceremoniału inicjacji rycerskiej nowo pasowany rycerz otrzymywał ostrogi. Od tej chwili istotny element jego życia stanowiły tur-