WSP J POLN25488

Znaczenie razie winnych

407

przede wszystkim na odmiennej funkcji, jaką pełnią w procesie komunikowania się ludzi. Funkcja ta polega na wyróżnieniu konkretnej osoby lub jednego obiektu spośród wszystkich takich samych lub podobnych obiektów danej klasy. W rodzinie dzieci wyróżniane są imionami: Zuzia, Kasia. Wsie należące do jednego zespołu osadniczego wyróżniane są nazwami: Michałowice, Dębno, Wilczyniec, Pawłowo.

Warto przy tym zwrócić uwagę na fakt, że im mniejsza wspólnota komunikatywna (rodzina, wieś), tym większy udział wyrazów pospolitych używanych w funkcji jednostkowej. Natomiast im większa wspólnota językowa (naród) tym mniejszy jest udział tych wyrazów w funkcji nazw własnych. Jest to prosta konsekwencja ograniczonej liczby odpowiednio zróżnicowanych wyrazów pospolitych, tj. apelatywów, podczas gdy możliwość formalnego różnicowania nazw jest nieograniczona.

Stwierdzenie, że nazwa własna odnosi się do jednej osoby lub jednego obiektu może spotkać się ze sprzeciwem opartym na obserwacji, zgodnie z którą w jednej klasie szkolnej mogą być dwie Anie i cztery Basie, w jednym domu może mieszkać kilku Kowalskich, a w Ameryce także są miasta o nazwie Warszawa. Należy w tym wypadku pamiętać, że sytuacją modelową jest funkcjonowanie jednej niepowtarzalnej nazwy własnej w danej ■wspólnocie komunikatywnej. Imię Ania zostało wprowadzone w małej wspólnocie rodzinnej, gdzie było jedynym. Jeśli w klasie szkolnej jest kilka dziewczynek o tym imieniu, otrzymują one zwykle dodatkowa określenia, np. Biała Ania, Mała Ania lub imiona zróżnicowane formalnie: Anka. Ania, Hania, albo też używane są wraz z nazwiskiem: Anka Kowalska, Anka Zamojska. Analogicznie, gdy istnieją w pewnym regionie dwie takie same nazwy miejscowości, zwykle dodaje się określenia uzupełniające, np. Janów Lubelski i Janów Podlaski. Natomiast nazwa Warszawa w ogólnopolskiej wspólnocie komunikacyjnej jc-st całkowicie jednoznaczna.

Przy definiowaniu nazw własnych często wyrażane jest przekonanie, iż nazwy te nie mają znaczeń. O ile bowiem wyraz pies zawiera zespół elementów składających się na jego treść, to na przykład imię Teresa czy nazwa Wisła nie znaczy nic, jedynie tylko symbolizuje desygnat. Stwierdzenie takie jest jednak - zdaniem autorki hasła - zbytnim uproszczeniem, a zwolennicy tej tezy pojmują termin „znaczenie nazwy” zbyt wąsko i jednostronnie.

Należy tu odwołać się do takich pojęć, jak treść i zakres wyrazu. Wyrazy pospolite mają nieograniczenie szeroki zakres, np. wyraz pies odnosi się bowiem do wszystkich psów na świecie, nawet malowanych czy wyobrażonych. Natomiast treść wyrazu pies jest bardzo ogólnikowa. uboga, tak by mogła się odnosić do psów’ różnej rasy, wielkości, koloru itp. Z kolei zakres nazwy Kita jest bardzo wąski, gdyż ograniczony do jednego, konkretnego psa. Za to treść tej nazwy jest ogromnie bogata: jest to wesoły, czarny, uszaty spaniel, który ma skaleczoną łapę, naderwane ucho itp. Jesz-