7

HoMpotimery kwasu akrylowego i metakrylowego oraz ich pochodnych 157

Polimery akrylowe znajdują praktyczne zastosowanie w wielu dziedzinach. Największy udział ma niewątpliwie PMMA. Dzięki swej twardości, przezroczystości oraz odporności na działanie światła i ciepła został uznany za najlepsze szkło organiczne, stosowane jako szyby ochronne, materiał konstrukcyjny i dekoracyjny oraz elementy optyczne (w tym soczewki kontaktowe). Polimetakrylany n-butylu i izobutylu znalazły pewne zastosowanie do sklejania elementów optycznych oraz do wyrobu innych klejów o specjalnym przeznaczeniu. Polimetakrylany etylu i butylu są używane do nanoszenia apretur w wykoń-czalnictwie skór i tkanin. Polimery wyższych metakrylanów znajdują istotne zastosowanie jako czynniki uszlachetniające do olejów smarowych. Ważnym zastosowaniem polimetakrylanów i poliakryłanów jest wykorzystywanie ich właściwości powłokotwórczych jako podstawy wielu farb i lakierów, aczkolwiek dotyczy to raczej kopolimerów niż homopolimerów.

Poliakryloamid znajduje zastosowanie przede wszystkim w technologii wody, przemyśle wydobywczym, papierniczym i w przetwórstwie żywności jako czynnik ułatwiający flotację. Do nowszych zastosowań należy utwardzanie gleby zapobiegające jej obsuwaniu się i erozji.

Poli(kwas akrylowy) jest stosowany głównie jako środek zagęszczający w kosmetykach i lekach, a nawet w niektórych rodzajach ciekłych paliw. Ponadto jest stosowany jako środek dyspergujący i wiążący.

11.4. PRZEMYSŁOWE METODY

WYTWARZANIA POLIMERÓW AKRYLOWYCH

Konkretna metoda otrzymywania określonego polimeru akrylowego na skalę przemysłową zależy od wymaganej postaci i zastosowania produktu końcowego (2a, 3]. Wykorzystuje się do tego celu wyłącznie reakcje przebiegające według mechanizmu rodnikowego. Największy udział w produkcji homopolimerów mają polimetakrylan metylu), poliakryloamid i póli(kwas akrylowy).

Polimetakrylan metylu) wytwarza się głównie w postaci płyt i proszków do wytłaczania. Wytwarzanie płyt stanowi około 80% ogólnej produkcji tego polimeru. Płyty z PMMA jak również pręty i rury są produkowane metodą polimeryzacji w masie. Płyty mają szerokość ~1 m, długość do kilku metrów i grubość od 0,16 cm do 15 cm. Są one produkowane metodą komorową i ciągłą.

W metodzie komorowej płyta powstaje w formie zmontowanej z dwóch wypolerowanych szklanych tafli, oddzielonych giętką uszczelką i dociśniętych sprężynującymi klamrami w taki sposób, że w miarę kontrakcji objętościowej polimeryzującej masy, powierzchnie tafli zbliżają się do siebie. Formę wypełnia się odpowiednią ilością monomeru z dodatkiem inicjatora, następnie zamyka i poddaje kontrolowanemu ogrzewaniu. Podwyższanie temperatury jest odpowiednio programowane tak, aby uniknąć gwałtownego przebiegu reakcji, od pa-