340

22. BEZPIECZNIKI 340

przy którym bezpiecznik zapewnia skuteczne przerwanie obwodu w określonych •warunkach. Niekiedy podaje się tzw. znamionową moc wylączalną symetryczną

= y/3 Iw, U_a„    (22.1)

Podstawy i gniazda bezpiecznikowe mają następujące parametry znamionowe:

—    napięcie znamionowe izolacji;

—    znamionowy prąd ciągły określający największy prąd znamionowy współpracującej wkładki topikowej.

Budowa podstaw i gniazd powinna być dostosowana do warunków w miejscu zainstalowania.

i*

Rys. 22.4. Porównanie rodzajów charakterystyk, czasowo-prądowych wkładek o tym samym prądzie znamionowym i - bardziej szybkiej, 2 — szybkiej,

3 — zwJoczjtej, 4 — bardzo zwłoęznej,

5 — zwłoczno- bardzo szybkiej

W zależności od przebiegu charakterystyki czasowo-prądowej (rys. 22.4) rozróżnia się wkładki topikowe bezpieczników niskiego napięcia:

—    szybkie;

—    bardzo szybkie, stosowane do zabezpieczenia elementów półprzewodnikowych;

—    zwłoczne i bardzo zwłoczne;

—    zwłoczno-bardzo szybkie.

Rodzaj charakterystyki czasowo-prądowej określa się za pomocą znacznika umieszczonego na wkładce (rys. 22.5).

°l    bl    ei    a)

w e 0 ©

Rys. 22.5. Znaczniki rodzaju charakterystyk wkładek topikowych: a) bardzo szybkiej; b) zwfocznej; c) bardzo zwłocznej; d) zwłoczno-bardzo szybkiej

Zróżnicowmie charakterystyk czasowo-prądowych wkładek umożliwia lepsze zabezpieczenie różnych obiektów od przeciążeń i zwarć. Dla wkładek bardzo szybkich, stosowanych do zabezpieczenia diod i tyrystorów, podaje się często zamiast charakte-

r

rystyki czasowo-prądowej / = f (J), charakterystykę / /² d/ = f (/), określającą

O

całkę Joule’a (skutek cieplny) niezbędną do stopienia topika. Wkładki szybkie są najczęściej stosowane do zabezpieczania przewodów, kondensatorów i silników o małych krotnościach prądu rozruchowego. Wkładki zwłoczne i bardzo zwłoczne są stosowane do zabezpieczania silników o dużych krotnościach prądu rozruchowego i długich czasach rozruchu. Wkładki zwłoczno-bardzo szybkie mogą być używane do zabezpieczenia silników o ciężkim rozruchu, przy jednoczesnym zapewnieniu szybkiego wyłączania prądów zwarciowych, co pozwala na zmniejszenie z i grożenia pożarowego i wybuchowego w zabezpieczanych obiektach. Znajdują zatem zastosowanie w górnictwie i przemyśle chemicznym. W kraju nie są produkowane.

Bezpieczniki wysokiego napięcia, produkowane w kraju, mają wkładki topikowe szybkie z piaskiem kwarcowym jako gasiwem (wkładki WBWMI, WBWMNI, WBP, BRI). Produkowane są również wkładki bezpiecznikowe wysokiego napięcia gazo wy dmuchowe.

22.2. Dobór bezpieczników

Przy doborze bezpieczników należy określić:

—    napięcie znamionowe wkładki i podstawy lub gniazda;

—    prąd znamionowy wkładki /_t„ przy określonym przebiegu charakterystyki czasowo-prądowej oraz prąd znamionowy podstawy;

—    znamionowy prąd wyłączalny wkładki

—    rodzaj wykonania bezpiecznika (wnętrzowy, napowietrzny) i przystosowanie do określonych warunków klimatycznych.

22.2.1.    Napięcie znamionowe wkładki Łl_in i podstawy U_n

Dla bezpieczników o U_M < 1 kV wymaga się, aby:

V„ > C/_nl    (22.2)

oraz

U., > U_rm    (22.3)

przy czym: U„, — napięcie znamionowe sieci; U„, — znamionowe napięcie łączeniowe górne wkładki; V_rnt - największe napięcie robocze.

Dla bezpieczników o Ł/_t„ ^ J kV, w zasadzie wymaga się, aby

U,,, = U„    (22.4)

ze względu na możliwości wystąpienia nadmiernych przepięć przy zastosowaniu wkładki o napięciu znamionowym wyższym niż napięcie znamionowe sieci. Producent może dopuścić odstępstwo od tej zasady dla wkLdek o napięciu znamionowym o jeden stopień wyższym od napięcia znamionowego sieci.

Dla podstawy bezpiecznikowej wymaga się

U. > Ute    (22.5)

22.2.2.    Prąd znamionowy wkładki

Prąd znamionowy wkładki topikowej dobiera się przez porównanie charakterystyk czasowo-prądowych wkładek bezpiecznikowych:

a)    z charakterystyką czasową prądu obciążenia zabezpieczanego obiektu (warunek nie wyłączania prądów roboczych);

b)    z charakterystykami czasowymi prądów dopuszczalnych dla zabezpieczonego obiektu, głównie ze względu na nagrzewanie w warunkach roboczych, przeciążeniowych i zwarciowych (warunek zabezpieczenia przed skutkami zwarć łub przeciążeń);

c)    z charakterystykami czasowo-prądowymi współpracujących zabezpieczeń (inne wkładki topikowe, przekaźniki i wyzwała cze nadprądowc, zwłoczne lub bezzwłoczne), w celu sprawdzenia wybiórczości działania.