CCF20090702003

TADEUSZ GADACZ SP

ZNACZENIE IDEI BOGA W FILOZOFII LfiVINASA

Transcendencja tak transcendentna, że aż nieobecna^{1 2}

Filozofia Emmanuela Levinasa, twórcy wyrosłego w żydowskiej tradycji, ma głęboko religijny charakter. Jako jedną z pierwszych swych lektur wymienia Levinas Biblię. Odnalazł w niej „rzeczy pierwsze - te, które musiały zostać powiedziane, aby życie ludzkie miało sens”³. W Biblii odkrył więc Transcendencję. Istotne ślady Transcendencji odnalazł także w późniejszych lekturach, które przyszły po Biblii, w wielkich dziełach literatur narodowych. Także one mają swój udział w Piśmie Świętym: Homer, Platon i Wiktor Hugo, Puszkin, Dostojewski, Tołstoj, Goethe i Agnon³. Na tych przedfilozoficznych doświadczeniach związanych z lekturą Biblii oparł całą swą myśl filozoficzną⁴. Wiele swego twórczego trudu poświęcił też komentarzom talmudycznym. Filozofia Leyinasa jest więc, nieustannym tropieniem śladów Boga. '    ‘

Obok tych religijnych źródeł Tevinasowska filozofia Boga kształtuje się w polemice z idealizmem Hegla, fenomenologią Husserla i ontologią fundamentalną Heideggera. Zrywając z zachodnią tradycją filozoficzną, wyrasta z niej i w jakimś sensie ją nadal kontynuuje. Największe jednak piętno wywarły na niej doświadczenia naszego wieku. Ta dwoistość źródeł: religijnego, z jednej strony, oraz filozoficznego i historycznego, z drugiej, staje się źródłem napięcia, które wciąż - mniej lub bardziej wyraźnie - odnajdujemy w tekstach Levinasa, i głębokiego

1

   E. Lóvinas, O Bogu, który nawiedza myśl, Znak, Kraków 1994, s, 132.

2

   E. Lóvinas, Etyka i Nieskończony, „Teksty Filozoficzne”, Kraków 1992, s. 20.

3

⁸ Tamże, s. 64.

4

Tamże, s. 21.