CCF20090811108

198 Saren Kierkegaard, Modlitwy. Nowa interpretacja jego życia i myśli

miłość do Boga w modlitwie? „To, że w każdej chwili możesz zamknąć drzwi i mówić do Boga bez żadnych pośredników, bez wnoszenia wysokich opłat za możliwość stawienia się przed tym wspaniałym, czy nie jest to szczęście?”⁷³. Czyż nie jest to wielka radość, że modlitwa jest naszą obroną przed potęgą lęku?⁷⁴. Czy nakaz modlitwy nie zapewnia o tym, że nic nie może oddzielić tego, który się modli od miłości Chrystusa? Czy nie jest radością poznanie drogi do miejsca - miejsca modlitwy - gdzie Bóg jest dostępny dla człowieka? ⁷⁵. Czyż nie jest radością odnalezienie tego, co sam Kierkegaard od początku poszukiwał, owego punktu Ar-chimedesa, oparcia poza ziemią - oratorium, w którym człowiek prawdziwie i szczerze się modli - z którego można poruszyć z posad ziemię?⁷⁶.

Takie pozytywne i mocne spojrzenie na naturę i funkcję modlitwy w życiu chrześcijańskim zawiera w sobie krytykę fałszywej i nieudolnej modlitwy. Otóż spojrzenie Kierkegaarda na prawdziwą modlitwę pociąga za sobą istnienie pojęcia fałszywej modlitwy. Na przykład, nie ma prawdziwej modlitwy bez cierpienia. Fałszywa modlitwa prosi o ulgę w cierpieniu. Prawdziwa modlitwa prosi o siłę, aby móc cierpienie znieść. Fałszywa modlitwa błędnie wyobraża sobie Boga. Sądzi, że Bóg jest zmienny; wystawia Boga na próbę, lecz Boga zwieść nie można, Boga nie można oszukać. Myśli, że Bóg posługuje się ludzkimi kategoriami dotyczącymi dobra i zła, tego, co przyjemne czy przykre. Przekształca Boga w mocniejszego człowieka, tak jakby można go było przekonać, przypochłebić się mii, czy też potargować się z nim. Fałszywa modlitwa jest niepewna i niecierpliwa. Jednostka, która się modli prawdziwie jest pokorna i w doświadczeniu modlitwy odnajduje coś pouczającego. Osoba, która się modli fałszywie wzmacnia poczucie swojej własnej wartości i jest arogancka w swojej modlitwie. Prawdziwa modlitwa akceptuje wszystko i we wszystkim nawiązuje do Boga. Ten, który się modli fałszywie narzeka i składa podziękowania tylko za to, co według niego jest dobre. Człowiek prawdziwej modlitwy jest całkowicie zaangażowany. Człowiek jemu przeciwny ukrywa coś lub też modli się tylko częścią swojej istoty - umysłem, uczuciami lub swym publicznym wizerunkiem. W słusznej modlitwie człowiek przychodzi samotnie przed oblicze Boga. W niedojrzałej modlitwie jednostka usiłuje podtrzymać własną zależność od swoich współwyznawców lub społeczeństwa jako pewien rodzaj zabezpieczenia. Prawdziwa modlitwa podtrzymuje zaś dialektyczne napięcie w ludzkim poczuciu oddalenia i bliskości Boga; w fałszywej modlitwie albo ulatnia się stosunek do Boga w fantastycznie wykreowanym pojęciu Boga albo przyrównuje się Boga do człowieka i traktuje Boga jak swego bliźniego. Człowiek, który modli się prawdziwie, całkowicie pozbawia się

⁷³    Papirer, VIII A, 302.

⁷⁴    Christian Discourses, ss. 18-19.

⁷⁵    Thoughts on Crucial Sitaations..., s. 5,

⁷⁶    Journals, 784.