CCF20090831031

38 Przedmowa

świadomością zmysłową. Aby świadomość ta mogła stać się wiedzą właściwą, tzn. aby mogła wytworzyć ten element nauki, jakim jest dla nauki jej czyste pojęcie —■ aby to osiągnąć, świadomość musi przejść długą i żmudną drogę ¹. To stawanie się, tak jak je ujrzymy w jego treści i w postaciach, jakie w nim występują, nie będzie tym, co zazwyczaj wyobrażamy sobie, gdy mówimy o doprowadzeniu nienaukowej świadomości do nauki. Będzie też czymś innym niż tworzenie podwalin nauki, a także czym innym niż ów entuzjazm, który ni stąd, ni zowąd, zaczyna bezpośrednio, jak wystrzał z pistoletu, od wiedzy absolutnej i uważa, że z wszystkimi innymi punktami widzenia załatwił się już przez to samo, że nie chce o nich nic wiedzieć.

ć¹ 3. Zadanie doprowadzenia jednostki od stanu nie-I wykształcenia (von seinem ungebildeten Standpunkte) do i wiedzy należało ująć w jego znaczeniu ogólnym i dlatego przedmiotem rozważań uczynić jednostkę ogólną, samowiednego ducha w jego kształtowaniu się (in k seiner Bildung)    chodzi o wzajemny stosunek tych

jednostek do siebie, to w jednostce ogólnej każdy poszczególny moment występuje jako taki, który osiąga konkretną formę i własną postac^Poszczególna jednostka [natomiast] jest duchem niekompletnym, jest taką konkretną postacią, w której całym istnieniu dominuje tylko jedna określońość, a inne występują tylko jako zatarte. W duchu, który stoi na wyższym

szczeblu niż inny, niższe istnienie konkretne spada do poziomu niepozornego momentu. To, co przedtem było rzeczą samą, teraz jest tylko niewyraźnym śladem; jej postać zostaje przesłonięta mgłą, jest już tylko różnicą odcieni. Jednostka, której substancją jest duch stojący wyżej, przechodzi całą tę przeszłość w taki 27 sposób, jak ten, kto przystępuje do uprawiania jakiejś nauki wyższej, przechodzi wszystkie posiadane wiadomości wstępne od dawna już przyswojone, po to, aby sobie treść ich uprzytomnić ;j|wrac a do nich pamięcią, ale jego zainteresowanie nie na nich się skupiaj Tak samo jednostka musi przejść wszystkie szczeble kształtowania się ducha ogólnego od strony ich treści, ale ujmując je jako postacie, które duch już z siebie zrzucił, jako etapy drogi już wytyczonej i utorowanej.

Tak np. widzimy, że wiadomości, którymi w dawnych czasach zajmował się dojrzały duch męski, obecnie spadły do poziomu wiadomości, ćwiczeń, a nawet zabaw wieku młodzieńczego; śledząc postęp w pedagogice zaznajamiamy się jakby w formie szkicowej z historią kultury (Bildung) świata.Plb istnienie, które przeminęło, jest czymś, co zdobył już dla siebie na własność duch ogólny, który stanowi substancja jednostki i który występując w ten sposób jako coś ^ wobec niej zewnętrznego, stanowi jej naturę nieorga- \[ niczną.j Kultura, kształtowanie siebie polega—jeślil    v

patrzeć z j^ńktu widzenia jednostki — na tym, że] LMtt jednostka zdobywa to, co już zastała, że przetrawiaj⁴ w sobie swą nieorganiczną naturę i bierze ją w swojej ^ posiadanie^Od strony zaś ducha ogólnego jako substancji nie oznacza to nic innego, jak tylko to, że substancja nadaje sobie swoją samowiedzę, że wytwarza swoje stawanie się i swe refleksyjne kierowanie się ku sobie.

Hegel — Fenomenologia ducha    5

1

We wstępie do Logiki określa Hegel zadanie Fenomenologii jako ukazanie procesu rozwoju (ruchu) świadomości od jej początkowego bezpośredniego przeciwieństwa między nią a przedmiotem, aż do osiągnięcia przez nią wiedzy absolutnej (aż do jej stania się wiedzą absolutną). {Logik, t. I, str. 29).