CCF20090831215

406 Urzeczywistnianie się rozumowej samowiedzy

jej rzeczywistość. Samowiedza dąży tedy do tego, by przez urzeczywistnienie swego bytu dla siebie oglądać siebie samą jako inną istotę samodzielną. Ten pierwszy cel polega na uświadomieniu sobie siebie jako istoty jednostkowej w drugiej samowiedzy, czyli na uczynieniu z tej drugiej samowiedzy siebie samej. Samowiedza ma pewność, że ta druga samowiedza sama w sobie już jest nią samą.

Wzniósłszy się od substancji etycznej i spokojnego bytu myślowego. do swego bytu dla siebie, samowiedza zostawiła poza sobą, niby znikający cień, prawo obyczajowości i istnienia, wiadomości dostarczone przez obserwację, a także teorię. Jest to bowiem wiedza o czymś, czego byt dla siebie i rzeczywistość są inne niż byt dla siebie i rzeczywistość samowiedzy. Zamiast ducha ogólności wiedzy i działania, tego ducha niebiańskiego, w którym odczuwanie i rozkoszowanie się jednostkowości nie dochodzi do głosu, wstąpił w samo-wiedzę duch ziemski ^{1 2}, dla którego prawdziwą rzeczywistością jest tylko taki byt, który jest rzeczywistością jednostkowej świadomości.

Gardzi rozumem i wiedzą, najwyższym darem człowieka; oddała się diabłu we władzę i przepaść musi ^{1 1}.

Samowiedza rzuca się więc w wir życia i urzeczywistnia w nim czystą indywidualność—tę postać, w której

Przyjemność : konieczność

407

występuje. Nie tyle zajmuje się budowaniem swego własnego szczęścia, co bezpośrednio je bierze i rozkoszuje się nim. Cienie nauki, praw i zasad—jedyne,

które stoją między nią a jej własną rzeczywistością —■ | zanikają jak,pozbawiona życia mgła, która nie może 263 dać samowiedzy oparcia: pewności, że jest czymś realnym. Samowiedza. bierze sobie życie ³, tak jak zrywa się dojrzały owoc, który w tym samym stopniu [ sam chce być zerwany, jak daje się zerwać.

[x. Przyjemność]

Działanie samowiedzy jest teraz tylko pod jednym względem działaniem pożądania. Nie zmierza ona bowiem do unicestwienia, całej istoty przedmiotowej, lecz działanie jej dotyczy jedynie formy jej innobytu, czyli jej samoistności, która jest tylko pozorem bez istoty. Albowiem przedmiotową istotę samą w sobie samowiedza uważa za tę samą istotę, co ona, czyli za coś, co jest nią samą. Elementem, w którym pożądanie i jego przedmiot istnieją (bestehen) jako wobec siebie ; obojętne i samoistne, jest żywe istnienie (das hbendige Dasein). Korzystając i rozkoszując się pożądanie j doprowadza do zniesienia tego żywego istnienia w tym zakresie, w jakim przynależy ono przedmiotowi pożądania. Teraz jednak elementem, który obu członom użycza rzeczywistości odrębnej, jest raczej kategoria —• byt, który w istocie rzeczy jest bytem wyobrażonym. Toteż tym, co utrzymuje jednostkę każdą odrębnie dla

1

Duch ziemski (Der Erdgeist) jest reminiscencją z monologu Fausta Goethego („Du, Geist der Erde, bist mir naher ..

2

Parafraza słów Mefistofelesa z X części Fausta Goethego. Por. podobną parafrazę w Filozofii prawa (Berlin igs6, s. 8—9.) Cały opis samowiedzy w tym rozdziale jest pewną analogią do postaci Fausta.

3

Bierze sobie życie — nimmt sich das Leben — zwrot ten okaże się później celową grą słów: „nimmt sich das Leben¹' — znaczy również: „odbiera sobie życie".

Hegel — Fenomenologia ducha    28