Człowiek z niepełnosprawnością intelektualną2

Aniela Korzon

nie niejednoznacznych i trudnych do zdefiniowania. Słowo „mit” pochodzi z języka greckiego: mythos — słowo, legenda, bajka. W literaturze naukowej termin „mit” jest różnie definiowany i używany w kilku znaczeniach. Jest to rezultat uwikłania tego pojęcia w wielowiekowe spory dotyczące jego istoty, genezy i roli, stosunku do religii, sztuki, nauki i kultury. W zależności od stanowiska zajmowanego w tych sporach, termin „mit” może przybierać znaczenie węższe lub szersze w stosunku do tradycyjnego. Jedna z definicji terminu „mit” może też oznaczać „fałszywe mniemanie o kimś lub o czymś, uznawane bez dowodu, ubarwioną wymyślonymi szczegółami historię o jakiejś postaci lub o jakimś fakcie” (Szymczak, 1979, s. 187).

Mitami w takim ujęciu zajmuje się socjologia. Skupia się ona na tzw. mitach społecznych, czyli nieuzasadnionych, irracjonalnych wyobrażeniach o rzeczywistości społecznej, stanowiących obiegowe w danej grupie układy. Mity społeczne są ściśle związane z emocjonalnymi stereotypami społecznymi, narodowymi, rasowymi czy historycznymi. W pierwszej połowie XX wieku pojawiły się w socjologii liczne teorie głoszące, że mity są siłą motoryczną działania wszelkich zbiorowości społecznych.

Jedną z charakterystycznych cech mitu jest jego społeczny charakter. Obejmuje przekonania ujmowane obrazowo i emocjonalnie, może wyrażać przy tym zapotrzebowanie jakiejś grupy społecznej na wytłumaczenie pewnego zakresu rzeczywistości społecznej, w tym genezy, statusu i losu tej grupy bądź grup. M. Gołka (1997) wyodrębnił pewne funkcje mitów, są to:

— tworzenie, dostarczanie i podtrzymywanie wzorca pojmowania świata;

— wyjaśnianie zmienności świata i rzeczy w świecie, jak również celowości tych procesów i ich efektów;

— podtrzymywanie porządku społecznego poprzez tworzenie pewnego „systemu koordynacyjnego” przekonań obecnych w danej zbiorowości;

— umacnianie wartości społecznych poprzez wzbudzanie wiary w ich nadzwyczajny rodowód;

— sankcjonowanie przywilejów pewnych grup społecznych;

— pobudzanie do działania zarówno całych społeczności wyznawców mitu. jak i poszczególnych jednostek;

— tworzenie i ukazywanie programów i celów tego działania.

Zatem mity mogą spełniać wiele pozytywnych ról, takich jak: umacnianie wartości społecznych, pobudzanie do działania czy podtrzymywanie porządku społecznego. Jednak mit —jako fałszywe przekonanie o kimś, wiedza uznawana bez dowodu — może spełniać też funkcję negatywną. Opierając się na rozpowszechnionych w danej zbiorowości przekonaniach, informacjach niepopartych rzetelną wiedzą, mit może powodować wiele szkód. Tak funkcjonujące mity mogą prowadzić do powstawania wielu uprzedzeń i niechęci oraz do kształtowania się