Dunin Pismo zmienia swiat
11 tif

Wszystkie starano się wykonać w tych samych ośrodkach i tymi samymi metodami. Pozwoliło to dokonać porownan i obscr* wować zmieniające się tendencje. Wzrost czytelnictwa obser-w o\\ ano do 1977 r. Ostatnie badania z 1987 r. wykazały pewną stabilizację z rymującą się tendencją spadkową. Czytelnictwo młodzieży wiejskiej — jak już wspomniano — charakteryzo-Mała mniejsza aktywność niż przeciętna ogólnopolska w tej grupie wiekowej. Skupiało się ono przede wszystkim na lekturze szkolnej obowiązkowej, a korzystali przeważnie odbiorcy z bibliotek [265].

Ankietowano też mieszkańców miast przechodzących szybki proces industrializacji, rosnących dynamicznie, przycią-gających nowych osiedleńców. Badano ludność Bełchatowa i Lubina. Intencją organizatorów było powtarzanie tych badań w^r odstępach pięcioletnich, aby przekonać się, jak integracja nowej i starszej ludności ośrodka wpływa na czytelnictwo. Niestety, prace te nie są kontynuowane. Do większych osiągnięć badawczych IKiCz należało prowadzenie i opracowywanie badań czytelniczych metodą reprezentatywną dla całej Polski.    <

Typowym dla tamtych lat tytułem opatrzono pracę T. Parnowskiego Czytelnictwo iv procesie demokratyzacji kultury [180]: Wiele opracowań zawierało sugestię, że rozwój współczesnego czytelnictwa zawdzięczamy powojennym przemianom ustrojowym. Nie chciano brać pod uwagę faktu dynamicznego rozwoju wydawnictw' i icb użycia w latach powojennych również, a może przede wszystkim, w demokratycznych krajach Zachodu; Charakterystyczne jest, że M. Walentynowicz w książce Podstawy czytelnictwa powszechnego [258] w rozdziale pt. Osiągnięcia Polski Ludowej w zakresie czytelnictwa powołuje się na ocenę J.S. Bantkiego, „...że w 1826 r. w Królestwie Polskim, liczącynt wówczas 10 000 000 umiało czytać 300 000, a czytało książki polskie 3000 Polaków”. Obliczenie to może budzić zasadnicze wątpliwości, nie byliśmy chyba aż tak zacofani. W roku tym rozpowszechniano bowiem w Polsce ponad pół tysiąca tytułów książek polskich (Czarnowska), w nakładzie nie mniejsz^M niż 250 000, ktoś zatem musiał je kupować. Ukazuje to?]ed|-. nak metodę szacowania osiągnięć czytelniczych kraju. Rozw^

yteji w porównaniu z XXX w., mógłby przedstawić się jeszcze

217

^: Siej imponująco.

^ nadania prowadziły w powojennej Polsce rożne instytucje różnych łatach: 1960 - IKiCz, 1965 - OBOP, 1972 - GUS.

^ 1985 r. ankietę przeprowadzono pod nadzorem socjologów falami bibliotekarzy w terenie), uzyskano 1419 odpowiedzi. Analizy 3^e3 wyników dokonał A.R. Zieliński w swym raporcie _t badań pt. Społeczny zasięg książki w Polsce [269].

W ankiecie pytano o książki ostatnio czytane i o to, które czytelnicy cenią najbardziej, a także o to, jakie poleciliby innym. Jeśli przyjąć (zgodnie z praktyką badawczą), źe czytelnikiem się jest, jeśli się czyta ponad 6 książek rocznie, to takich osób było wówczas 37,1%, a i tę liczbę uznaje autor raportu za zawyżoną. W motywacjach czytelniczych występowało równolegle nastawienie poznawcze, instrumentalne i rozrywkowe. O ile w preferencjach wygłaszanych teoretycznie najwyżej ceniona była wielka literatura narodowa, o tyle w praktyce codziennej częściej występowało piśmiennictwo współczesne, w tym literatura kryminalna i sensacyjna. Zieliński stwierdzał,'żę w porównaniu z 1972 r. nie zaszły poważniejsze zmiany [269, s. 49].

W 1992 r. IKiCz przeprowadził kolejne badania, wykonane na podobnej próbie i podobnymi metodami, które zasygnalizowały optymistyczne trendy. Tym razem ludzi czytających powyżej 6 książek rocznie naliczono 42%. Ten wzrost przypisywano w prasie zmianie w ofercie wydawniczej, w której pojawiło się .wiele pozycji popularnych, starających się dostosowań^ do Mgustó w masowego odbiorcy. Wyniki tych badań opracowały G. Straiis i K. Wolff. I tym razem w analizie zwróeond/uwagę na przybliżony charakter tych wyników, gdyż prawie 25% -wylosowanych osób nie udzieliło odpowiedzi, w tym eif^ którzy byli nieosiągalni, np. przebywali za granicą, ale też • znaczna liczba osób, które nie chciały lub (ze względu np. na st^'Zdrowia) nie mogły odpowiadać. Należy przyjąć, że wśród tych nie udzielających odpowiedzi, większość należałoby    za nie czytających. Kolejne przeprowadzone

w 1994 inne badania OBOP-u mówiły o tendencji spadkowej

czytelnictwa.    *