filo20

^ im to odwrócił, stwierdzając, li to pojęcia umożliwiają doświadczenie. Ten rewolucyjny zabieg nazwał przewrotem kopemikańsktm w filozofii.

. Idse regułatywne ■    ,    ’    . . . . .

Ma tych podstawach Kant uzńal, te o bycie Jako całości nie da się powiedzieć niczego pewnego.

Każdemu sadowi syntetycznemu a priori można zawsze przeciwstawić sąd przeciwny - każdej tssia odpowiada an()ieza. Nigdy nie bidzie obiektywnych kryteriów, pozwalających na ustalenie, które człony takich par są prawdziwe. Tezie Bóg istnieje można przeciwstawić antytezę Bóg nie istnieje I nie sposób rozstrzygnąć na drodze spekulatywnej, która spośród nich Jest prawdziwa, a która fałszywa.

Sławna stała się kantowska krytyka tradycyjnych dowodóv^ na Istnienie Enga. Dowód onkologiczny ■ glosll, że rakt Istnienia Boga wynika z istnienia pojęcia Boga (por. Św. Anzelm). Dowód kosmologiczny - występującą'w rozmaitych wariantach I odnoszącą' się do pojęcia pnzyczynowośd- wnosił o Istnieniu Boga z faktu Istnienia świata (por. Św. Tomasz). Na pierwszy Kant odpowiedział, ie z pojęcia Jakieyoś przedmiotu można co najwądej wnosić o możliwości Jego Istnienia. Na drugi odparł, że obowiązującej w świecle zasady przyczynowoścl nie można stosować poza Jego obrębem. W podobny sposób przebiegała Jego krytyka Innych dowodów. Nie sposób dowieść Istnienia Boga, ale I nie sposób .... wykazać, ie On nie Istnieje.    ...    ,<

Nie da się ani potwierdzić, ani zanego-wać żadnych sądów dotyczących Boga, Wszechświata czy duszy.

Niemniej Jednał; Kant nie odrzucił bych Idei. Przyjął, że mają one charakter reędscywny. Tak Jak kategorie są wytworami rozsądku, tak Idee Boga, duszy itd. są produktami rozumu. Te pierwsze' twarzą (konstytuują) nssze doświadczenie, te drugie zaś organizują Je w ostateczną całość - nadają nui sens. i rzy wspomniane tu idee stanowią podstawę metafizyki, klamy naturalna potrzebę Ich    . :

tworzenia oraz dociekania Ich istoty, ale badania te są skazane na niepowodzenie. Idee rozumu wjTiiociolą i.ies poznania. Dalej jest Już tylko spekulacja. Taką postawę filozoficzną nazywa się"

' . , ' agnostycyzm.ein .'    ; '    - —————••• .    w ; _ •.    •

_u (pndtDDoA Vo-p<?mCVc3-i7 sWv ...    -4-—----

CCULcoczą. A=\ .^yię./W-ucCąj--dc ijoO\    oLłwuAo )

i \f ohc&o'' yjfl

- Ly rr. ,

•ftOl^OC'UW^ęj

- tlćim

24.Meg.dt. -- fJfc^zafia dud La j łliólmia<?j+l'ia_i‘

Filozofia ducha    ₄ i

[edytuj] Duch subiektywny

Podstawową kategorią filozofii Hegla jest duch (świadomość), który wyobcowuje się I ponov nie się Jedna ze sobą. Poprzez filozofię duch poznaje samego siebie Jako podmiot I jal-.o substancję Podstawi poznania I Jednocześnie podstawą rzeczywistości Jest dlalelrtyka. Podstawowa reguła dłolet tyki heglowskiej Jest następująca: "Każda teza zawleta jut w sobie antytezę, obydwie ras zostaje zniesione w syntezie". Mimo tego zniesienia, synteda zapośrednlcza w.sobie zauirwno tezę, jak I sutyte..ę.

Duch subiektywny występuje w trzech różnych formach:

•    duch wyłaniający się z przyrody I określony w sposób bezpośredni (badany przez antropologią);

świadomość przeciwstawiająca się zastanej przyrodzie (badana przez fenomenologię);

•    duch odnoszący się do własnych określeń (poznawany przez psychologię).

„Fenomenologia ducha” opublikowana w 1807 roku za etapy drogi świadomości do wiedzy ab.olutnej uważa:    ^:    •

samowledżę, k    ’ /.    ’    '■

rozum,    , ' •    ...    -------

■ rellglą..    '    1___1__

Ten proces poznania będzie mlal kres, gdy "pojęcie przedmiotu odpowiadać będzie przedmiotu vl ^_ pojęcia".: \ :    - —

[edytuj] Dubli obiektywny ■' .    _____V

Duch oblelctywny przekracza sublektywndść/aby kształtować świat zewnętrzny zgodnie ze swój t walą.” Wytworem ducha obiektywnego Jest prawo, l-legel opracował szczegółowo swoją filozofię praw; . Jej charakterystycznym uogólnieniem były słowa i "Co Jest rozumne, jest rzeczywiste; a co Jest • •

'• rzeczywiste Jsst rozumne". Ta zasada została przyjęta za pośrednictwem bw. prawicy heóhwsk ej---

jako póloflcjalne hasło konserwatystów w państv/le pruskim, sankcjonujące Istniejący stan rzecz/. Hegel nie uważał Jednak państwa pruskiego za ucieleśnienie rozumności: rzeczywiste dla nlago I yly — nie byty' historyczne, w rodzaju określonego państwa, ale wieczna teraźniejszość, która trwa zar sza I . zawiera W sobie celą zniesioną przeszłość.

Prawo składało się według Hegla z tizech aęścl:

■ prawa abstrakcyjnego - zewnętrznej, obiektywnej formy,

•    moralności - subiektywnego, wewnętrznego przekonania,

•    . etyki ^ zjednoczenia sfery subiektywnej 1 ol)lelctyvineJ vi postaci rędziny, spciszseńsiwa

obywatelskiego I parisfwa, stanowiącego gwarancję wolności.

Historia ludzkości Jest historią tryumfu v/olności, z powodu wzajemnej zależności ludzi. Stan plerv, rlny - niewolnictwo!- generuje pohzebą y/olnośd, dzięki które] zostaje obalone. Historia toay się przechodząc z jednego stanu - tezy - w jego przeciwieństwo, czyli antytezę. W rezultacie wylania się . synteża, która staje się sama tezą. Ten proces Jest Jednak rozumny.