IMAG0096

mywania stałego wzrostu hodowli. Odkryto również, iż u myszy posiadających charakterystyczny dla HI\ gen (tat), pojawiają się guzy skóry o typie mięsaka Kaposiego. Istotnym czynnikiem w onkogenezie m vivo związanej z HIV jest immunosupresja i wtórne uruchomienie opisanych wsiej mechanizmów powstawania w późnych okresach AIDS chłoniaków lub innych złośliwych nowotworów (Levine, 1991).

Stwierdzenie, iż retrowirusy są istotnym czynnikiem w rozwoju białaczki lim-fatycznej (typu T-komórkowego). a także czynnikiem etiologicznym AIDS u człowieka, otworzyło nowe perspektywy w terapii nowotworów. Obecnie na całym świecie są prowadzone intensywne prace nad udoskonaloną formą szczepionki przeciw tym wirusom. Jej wyprodukowanie i możliwość powszechnego zastosowania będzie bezprecedensowym sposobem profilaktycznych działań w odniesieniu do tego typu nowotworów ludzi.

tpMiN INNE CZYNNIKI BIOLOGICZNE

W powstawaniu nowotw orów rozważany jest również udział bakterii, grzybów i pasożytów'. Bierze się pod uwagę bezpośredni lub częściej pośredni wpływ na karcynogenezę przez ich biologiczne produkty. Przykładem może być aflatoksyna BI, która jest metabolitem grzyba Aspergillus flavus i ma zdolność łączenia się z DNA komórki w obecności jonów Mg²'*’. Pośredni udział bakterii wiąże się z ich oddziaływaniem zapalno-zwyrodnieniowym oraz indukcją mediatorów, jak to występuje w infekcji Helicobacter pylon. Przew lekłe zakażenie tą bakterią prowadzi m.in. do monoklonainego rozplemu limfocytów i rozwoju chłoniaka. który może ulec regresji po wyleczeniu infekcji. Ponadto stwierdzono, iż obecność Helicobacter pylori w żołądku przyczynia się do powstania zmian zanikowych i metaplastycznych błony śluzowej żołądka, które mogą się rozwinąć w kierunku zmian przedrukowych. Dlatego infekcję Helicobacter pylori uznano za „karcynogenny czynnik w stopniu 1 w raku żołądka (IARC, 1994). choć wyniki obserwacji klinicznych są niejednoznaczne.

Wśród pasożytów najdawniej opisywany jest związek bilharcjo/y (hic, Schis-tosoma haematobium) z rakiem pęcherza u ludzi.

PROMIENIOWANIE I KARCYNOGENEZA ŹRÓDŁA PROMIENIOWANIA

Dwa główne źródła promieniowania, z którymi stykamy się na co dzień, tj. promieniowanie jonizujące i świetlne, mogą być przyczy ną transformacji nowotworowej zarówno in \itro, jak i in iwo. Z doświadczeń przeprowadzonych na wiciu gatunkach zwierząt okazało się. że istnieją wyraźne różnice gatunkowe odnośnie do wrażliwości na promieniowanie, a także podatności na transformację.

W patologii ludzkiej brane są pod uw agę następujące żrodła promieniowania:

a)    niewielki poziom promieniowania jonizującego występuje w naturalnym środowisku człowieka jako promieniowanie z ziemi (tła), a źródłem promieniowania długofalowego są promienie słoneczne,

b)    zawodowe narażenia na promieniowanie, np. radiolodzy (raki skóry), górnicy rud uranowych (raki płuc),

c)    zastosowanie promieniowania w celach leczniczych bądź diagnostycznych (badania radiologiczne),

d)    promieniowanie w wyniku wypadku, np. awarie elektrowni atomowych,

e)    wybuchy bomb atomowych, poligony nuklearne itp.