IMAG0133

dóbr kultury (1970), która dotyczy ukształtowania systemu kontroli wywozu zabytków za granicą oraz determinuje funkcją zabytków ruchomych.

Niezależnie należy wskazać, na konwencje ratyfikowane w ostatnim czasie, które nadal czekają na implementację, a ich obowiązki na wdrożenie. Chodzi tu w szczególności o II Protokół do Konwencji Haskiej oraz Konwencję o ochronie dziedzictwa architektonicznego. Zmiana paradygmatu ochrony jest również konieczna wobec ratyfikacji w 2011 r. Konwencji w sprawie ochrony kulturowego dziedzictwa niematerialnego oraz Europejskiej Konwencji Krajobrazowej (Florencja, 2000). Wskazane regulacje wymagają systemowych zmian w ochronie zabytków, odnoszących się zarówno do stosowania prawa, jak i kształtu przyjętej podstawy normatywnej²¹.

Wśród nieratyfikowanych jak dotąd Konwencji UNESCO znajduje się Konwencja o ochronie podwodnego dziedzictwa kulturowego (2001), której włączenie do polskiego porządku prawnego doprowadziłoby do uzupełnienia systemu ochrony o brakujących element. Należy również wskazać na znaczenie nieratyfikowanej przez Polskę Konwencji ramowej Rady Europy w sprawie znaczenia dziedzictwa kulturowego dla społeczeństwa (Faro 2005).

Obok ratyfikowanych umów międzynarodowych, zgodnie z zasadą przychylności polskiego porządku prawnego wobec norm prawa międzynarodowego, na określenie celów i kierunków działań w obszarze ochrony zabytków wpływ mają również akty o charakterze soft law. W sposób szczególny należy mieć na względzie bogaty dorobek UNESCO. Ważnym źródłem standardów jest tu m.in. Rekomendacja w sprawie ochrony piękna i charakteru krajobrazów oraz miejsc (1962), Rekomendacja dotyczgca ochrony dóbr kultury zagrożonych przez prace publiczne lub prywatne (1968), Rekomendacja dotyczgca ochrony dziedzictwa kulturowego i naturalnego na poziomie narodowym (1972), Rekomendacja w sprawie ochrony i współczesnego znaczenia miejsc historycznych (1976), Rekomendacja dotyczqca ochrony zespołów zabytkowych i tradycyjnych oraz ich roli w życiu współczesnym tzw. „Rekomendacje Warszawskie" (1976), Rekomendacja w sprawie ochrony kultury tradycyjnej i folkloru (1989). Niezwykle ważnym dokumentem, w którym skrystalizowane zostały poglądy społeczności międzynarodowej co do sposobu ochrony miast historycznych, w tym tzw. podejścia krajobrazowego w tej ochronie, zostały zawarte w Rekomendacji w sprawie historycznego krajobrazu miejskiego (2011). Rekomendacja ta wprowadza pojęcie tzw. podejścia krajobrazowego, które jest stosowane w celu rozpoznania, ochrony i zarządzania w odniesieniu do obszarów historycznych, poprzez uwzględnienie współzależności form materialnych, organizacji przestrzennej i powiązań, cech przyrodniczych i kontekstu, a także wartości społecznych, kulturowych i ekonomicznych. Istotą wskazanej przez UNESCO nowej filozofii ochrony, odniesionej w Rekomendacji do miast historycznych, winno być więc wykorzystanie dziedzictwa jako potencjału prorozwojowego, zakorzenionego w harmonijnej i zrównoważonej relacji między środowiskiem miejskim i przyrodniczym oraz między potrzebami obecnych i przyszłych pokoleń a spuścizną przeszłości.

¹ Zob. Zalecenia dotyczgce wdrożenia prawodawstwa UNESCO do polskiego porzqdku prawnego, Polski Komitet ds. UNESCO, Warszawa 2013.