img014 (2)

wanego o bcu na 30 dni, by wszyscy mogli przygotować się do tego, co i tak nieuchronne. Ta zgoda nic była już obligatoryjna.

Od tego momentu cala kilkudziesięcioosobowa rodzina zabójcy żyła w lęku. Mężczyźni, nawet mali chłopcy, zamykali się w domach, by nie stać się celem członków mszczącego się rodu. Kobiety musia-ły w tym czasie przejąć na siebie wszystkie obowiązki: pracy w polu, opieki nad zwierzętami, zarabiania pieniędzy. Jeśli stan taki przedłużał się - a izolacja mężczyzn mogła trwać całe lata - rodzinę czekał głód. „Krew jest gorąca”, utrzymuje Kanun. i zemsta smakuje najlepiej, gdy dokonana zostaje szybko, ale nawet odroczenie jej w czasie niczego nie zmienia: krew wymaga krwi. Ten wzajemny klincz trwa tło momentu, kiedy kolejny mściciel dokonuje swego śmiercionośnego dzieła: trafia w głowę, odwraca zabitego na wznak, powiadamia innych o swoim czynie... Po pogrzebie i stypie obowiązek zemsty spada na rodzinę pokrzywdzonego: zasada krwawej zemsty spowinowacą ze sobą dwa rody w morderczym tańcu, który - w ekstremalnych warunkach - może trwać długie dziesięciolecia i kończyć się zagładą wszystkich męskich członków rodzin. Nikt nic narusza prawa Kanunu. Domy, które naruszą bcsit, są palone; jeśli przeciw tradycji występuje wieś, jest niszczona w całości.

Krwawa zemsta redivivus

Kanun nic jest li tylko osobliwą pamiątką dawnego życia. Zakazany przez reżim 1 lodży, niczym feniks z popiołów objawił swoją moc w nowej, posttotalitamej Albanii. Doskonalą dlań pożywką stały się lata 1991-1997. nazywane w Albanii „S'ka shtet, s’ka Iigj", czasem bez prawa i bez państwa. Słabość nowego organizmu państwowego, administracyjnego i sądowniczego wytworzyła pustkę, którą natychmiast wypełnił Kanun. Prawo zwyczajowe przejęło r/.ąd dusz przede wszystkim na północy Albanii. Dlaczego?

IOO F^fABRYKACJŁ *U3'CJI. PROMOCJA DZIEDZICTWA

Przed narodzinami socjalistycznej Albanii w 1944 roku Kanun kvtahov»l społeczeństwo na północy kraju - wyjaśnia niemiecki antropolog Stćplunc Vocll. - W latach 90. pojawił sir; jako reakcja na hr.;k struktur państwowych. Publiczna administracja i prawo z odległegocentrum są na północy traktowane jako coś zewnętrznego”.

Górzysta częśc północnej Albanii właściwie zawsze znajdowała się poza realnym zasięgiem wpływów jakiejkolwiek władzy. Sięgające niemal 3 tysięcy metrów szczyty Albańskich Alp, słaba infrastruktura, przewaga populacji wiejskiej, a także stygmntyzowanie góralskiej ludności w pozostałych regionach kraju zmieniły ten obszar w coś na kształt osobnej prowincji. Być tnożc Kanun pozostałby tylko lokalną, choć przerażającą ciekawostką z bałkańskiego zakamarka Europy, gdyby nic trzy istotne wydarzenia: otwarcie magazynów z hroma w 1997 roku (średniowieczne prawo dopuszcza wyłącznic zabicie przy użyciu broni palnej, noże i sztylety są wbrew regułom'), migracja górali do dużych miast na południu oraz zaognienie się granicy albańsko-kosowskicj na północy. W efekcie etnograficzne kuriozum stało się sprawą polityczną o zasięgu międzynarodowym.

Według oficjalnych statystyk po roku 1991 liczba morderstw związanych z tradycją krwawej zemsty w Albanii wyraźnie wzrosła. .Krwawa zemsta w imię Kanunu przybrała groźne rozmiary - podaje jeden z raportów. - Ponad 50% badanych nastolatków stwierdziło, że respektują reguły Kanunu i zdecydowaliby się na wzięcie odwetu w jego imię’**. Najczęstszymi powodami śmiertelnych zatargów są spory o kobietę i pasterskie psy albo o prawa do ziemi i wody. Przywołany rapem podaje kilka typowych przypadków. W pierwszym z nich, ojciec i syn zabili sąsiada, który wcześniej zastrzelił ich psa. Mężczyzna nocą wracał konno do swojego domu, gdy został zaatakowany przez psa. Broniąc się, zastrzelił zwierzę. Właściciele psa, będący świadkami tego zdarzenia, zareagowali natychmiast i użyli broni maszynowej. lAzypadek drugi.

” S VocII, North Albania Cmtomary Law Kanun a\ a ‘habiluiviv>ta/f.uiii-i»ur-burg.de.

** Albjnu State c/At Ndtion, part II.

Krwawa zemsta acowos !

r