Gennep Obrz�dy przej�cia3

Om rytualna przechadzka po terytorium całej społeczności ogólnej, r^w jak wspólna biesiada, są znanymi obrzędami włączenia, a ich społeczna W nie jest oczywiste.

Jeśli chodzi o szczegóły, to obrzędy ciąży I porodu wykazują w%łg „ bwństw do rytuałów opisanych Już w niniejszej książco, a także do innych;S tych jeszcze będzie mowa (przechodzenie pod czymś lub przez coś. oto wspólne modlitwy Itp.). Poznamy rolę. Jaką odgrywają w nich pośn^J których zadaniem jest nie tylko neutralizowanie nieczystości lub przyjmę*^ na siebie Mątw i czarów, ale także służenie za pomost, niejako bramę, utafcfc cą przejść* z jednego stanu do drugiego bez wywoływania społecznych sów czy gwałtownych przerw w życiu jednostki i zbiorowości.

Pierwszy poród ma wielkie znaczenie społeczne, które manfleatu|e j* w różny sposób - w zależności od dane] grupy (społecznej, etnicznej lub j|%_tNa przykład wśród (udu Bontok-lgorot (Filipiny) panuje zwyczaj (spotykany^, że gdzie indziej}, że dziewczyna może wyjść za mąż dopiero wówczas, gdy ni już dziecko. Jest to bowiem dowód, Iż jest płodna i zdolna do prokreacji

U ludów, dla których małżeństwo nabiera mocy dopiero po przyjSou,₄świat pierwszego dziecka, tytualy ciąży i porodu stanowią ostatni etap ceremcrj ślubnej (tak jest na przykład u Todów). a okres przejściowy to dla kobiety od początku narzeczeiistwa do narodzin pierwszego potomka. Fakt, źe.koóg została matką, Istotnie wpływa na jej status społeczny I prawny'⁵. Ze zwykły Wety zmienia się w matronę, z niewolnicy albo konkubiny - w kobietę równą biotom wolnym lub pełnoprawnym małżonkom. W wielu społeczeństwach gamicznych (muzuimańskich i nie tyko) zmianie tej towarzyszą rytuały prajfe z jednego stanu do drugiego. Natomiast w społeczeństwach, w których stBjt kowo łatwo jest uzyskać rozwód, staje się on niemożliwy lub b&dzo truchyft

przeprowadzenia z chwią, gdy pojawia się potomstwo.

'* U wielu ludów podobna sytuacja dotyczy ojca. Ojciec traci swoje Imię i od tej p ry mówi się o nim .Ojciec tego lub tamtego" (technonlmia). Zmiana imienia (nazwiska?)* także elementem takich rytuałów Jak chrzest, inicjacja, zaślubiny, intronizacja Zjrtfc technorhmń należy więc zafcczyC do kategorii rytuałów przejścia, które bez w$Mms ciBDonlam przechodzenia z jednej grupy społecznej do Inną. Na ten temat zob. Ala Eman Crawiey. TT* tfystK Rom, s. 428-435; Mortz Metkęr, Ore Masa. BwtnW »• 55; Hutton Webster, PrimHm Socnt Socleties, New York 1908, s. 99. Autorzy tych pff nie widzą związku między technonlmią a Innymi wymienionymi tu elementami. W

ten jest bardzo wyraźny na przykład w kongijsldm plemieniu Bemba: .Oonarodzfapa*

sago dziecka kobieta nigdy Ne nazywa mę2a jego imieniem. Używa jednego z p I wezechnych określeń. takich jak Cwana (pen) łub mwomangu (towarzysz). Gdy Qf* ozne swoje potomstwo, kobieta nazywa go Imieniem dziecka poprzedzonym stówami czyi ojciec tego lub tamtego, ona natomiast otrzymuje Imię dziecka poprzedzona !*>* m. czyli matka tego lub tamtego' (Charles Delhaise, Etńnograpble congoi&se &U* k m*H*. A**n de la Sodśte Belga de gśographiT 1906, s. 189-190).

Należy więc stwierdzić, że rytuały dąży I porodu mają wtotne znaczenie zarówno dla jednostki, lak I dla całego społeczeństwa Tyrn samym obrzędy mająca na colu ułatwienie porodu (często odprawiane przez ojca) lub obrzędy zamiany ról (kuwada*) również należy zaliczyć do rytuałów przejścia, jato że Ich rolą jest umożliwienie przyszłym rodzicom wstąpienia do owej szczególnej i najważniejszej ze wszystkich komórki społeczeństwa, która jest jego niewzruszonym jądrem.

Na koniec chciałbym zwrócić uwagę na takt, Iż w płomieniu Ngeme (lud Wizo z Asamu) każdej jesieni odbywa się trzydniowe święto na cześć wszystkich dzieci, które przyszły na świat tego właśnie roku. Podczas dwóch pierwszych nocy wszyscy dorośli jedzą i piją. zaś trzeciego dnia mężczyźni przebrani za kobiety lub za Pol (sąsiednie plemię) chodzą od chaty do chaty i odwiedzają madu owych dzieci. Częstuje się ich napojami I obdarowuje drobnymi prezentami, a oni w zamian tańczą¹⁵. Można tu zauważyć wyraźną analogię do dorocznego święta zmarłych oraz interesujący przykład sytuacji, gdy płodność jest rytualnie świętowana nie tylko przez zamkniętą grupę społeczną, jaką jest rodzina, ale przez całą społeczność ogólną.

** Zob. Drake-Brockmann, za: John Shakespear, Typica) Tńtm and Costos, w: Cen-sus ot India 1901. EttmognpNc Appendices. Calcutta 1903, aneks 4, s. 228.

• Kuwada: zwyczaj symulowania przez mężczyznę bólów porodowych I połogu odzwierciedlającego poród j połóg żony. Interpretowany jako działanie magiczne chroniące potomka lub na płaszczyźnie społecznej jako demonstracjo akceptacji ojcostwa-pnyp. rod. nauk.