Gennep Obrz�dy przej�cia2

Bema pierwszy obrzęd inicjacji odprawia się, gdy chłopiec ma pięć lat, _jgdy ma daoslęó, a następny dopiero po wielu lalach, bowiem ten ostftWo^' z młodzieńca prawdziwego wojownika, zdolnego do zawarcia związku mattą sMego". Podsumujmy. Jeśli miałbym odpowiedzieć na pytanie Leo Forbtnu sa”. .Czy moment inicjacji zbiega się w czaaio z osiągnięciem dojrzałości #q₆ wej?\ nie wchodząc w szczegóły, odpowiedziałbym jednoznacznie: no. konanie to ais znajduje poparcie w fakcie, IZ obrzędy związane z pierwszą jfo. siączką¹* mają charakter bardziej uroozysty tylko z tego powodu, te dotycz zjawiska występującego właśnie po raz pierwszy'*, któremu następnie bęjąfc marzysjyły rytuały związane zarówno z nieczystością kobiety, jak I z jej tata menstruacyjną.

Rozróżnienie dojrzatoed fizycznej i społecznej jest jeszcze wyraźny • doczne w niektórych obrzędach lodów. Jest to społeczeństwo poligamiczna®, puszczające zaręczyny już w trzecim roku życia. Jeszcze przed osiągnięć** dojrzałości płciowej chłopak pochodzący z klanu innego niż dziewczyna, O!jft. rą słę stara, przybywa w ciągu dnia do jej wioski, kładzie srę koto swojej wybrav ki i przykrywa ją I siebie płaszczem. Pozostają tak przez kitka minut, po c*jm chłopak odchodzi. Dwa tygodnie później jakiś sany i dobrze zbudowany mężczy. zna pochodzący z dowolnego klanu spędza z dziewczyną noc i pozbawił a dziewictwa.

Osfloracja musi się dokonać pmd osiągnięciem dojrzałości p/ciowoj I prawie ntt&R n(ehańbi dziewczyny, jak nieodbyde tej.ceremonll. Może nawet uniomożltotóją** ścisza mąż^f*.

natomiast ceremonie ślubne odbywają saę dopiero około piętnastego tubsa* nas lego roku życia, a więc znacznie później niż osiąga się dojrzałość płciową Jeśli przeanalizujemy. w Jakim wieku dokonuje się rytuału obrzezaniabe wątpienia dojdztemy do wniosku, że chodzi tu nie tyle o akt o znaczeniu gicznym, ile o ceremonię, która ma oczywisty wymiar społeczny”. U znacznąj liczby ludów tę operację przeprowadza się w dosyć dużych odstępach czasu (m przykład co dwa, bzy, cztery, a nawet co pięć lal), a więc w tym samym momencie dokonuje się obrzezania dzieci o bardzo różnym stopniu rozwoju fizycznego

^u ZOb-John Henry Hotows. SnOaSOn CWemonó* o/the Msmw oflhe Aąooao Gbl Journal ot the Boya! Anthropological Institute* 1902, L 32, s. 418-425.

'•Zob Leo Robenius. Ob AtosłenundGeheimbdnde Afrrłas, „Nwa Acta Leopd* na* 1809, L 74, nr 1. #. 217.

**Zob między James Georga Frazer, Tho Ooktgn Boogh. L 1, s. 328 **2ób 1.1741 nett. rrtsjKsj książki.

' Yffliwn Hnise fti/eiii Rlvsra, Iha rodna. London 1906. s. S03 ’ Zob. je* dziwaczne wmoaki wysnuł Huttoń Webster w: Primittire Secref Socteu 2 3,8.35.200-201,205-206

i płciowego. Co więco/. w regionie zamieszkanym przez ludy należące do loj ea* maj rasy i do tego samego typu somatycznego obserwuje tą daleko idące różnico. Na przykład w Maroku otorzszanta dokonuje się w następujących momentach Życia: w plemieniu Dukkala - siódmego lub ósmego dnia po narodzinach tub w dwunastym czy trzynastym roku żyda; u koczowników Ronamna między drugim a piątym rokiem Zyóia; w Fezie - między drugim a dziesiątym rokiem tycio; w Tan garze - w wieku ośmiu łat: w plamieniu Dżebala - między piątym a dziesiątym rokiem życia¹*; w okolicach Mogadoru - między drugim a czwartym rokiem życia. W Algierii natomiast obrzezania dokonuje się około siódmego lub ósmego roku, a u ortodoksyjnych muzułmanów mniej więcej siódmego dnia po narodzinach lub najwcześniej. Jak to tytko jest możtfwe'* Podobnych zestawień można dokonać na podstawie materiałów zgromadzonych przez Richarda Arv drsego czy Aloxandre*a Lasneta (w Senegalu)³⁰. Tsn sam rytuał może stanowić jakby bramę wstępu do dzieciństwa albo do okresu młodzieńczego, ale me ma nic wspólnego z dojrzałością fizyczną.

Niewiele Jest praktyk rytualnych, o których tak dużo by dyskutowano i pisano. Natomiast z wszystkich znanych mi opracowań na temat obrzezania chyba właśnie praca Adreago najlepiej oddaje złożoność tego zagadnienia. Wszelako autor pominął w niej Jeden, niezwykle Istotny teki: trudno byłoby zrozumieć obrzezanie. gdyby traktować je Jako samodzielny, odrębny akt. Nałoży go włączyć do pewnej kategorii praktyk, które za pomocą odcięcia, okaleczenia czy deformacji jakiejś części ciała modyfikują daną osobę w sposób Jednoznacznie w«-

^u Zob. Edmond Doutt*. Merrśkech. I- t. Pana 1905. a 263-263. 351-353 i nasi

"• Z poniższego zestawienia (zob Hermann Heinrich Pfoss. Des MfeAb m der Natur-und YĆMerkunde. s. 248-249) wyraźnie wynika, że klłtareklomia (usunięcie łechtaczki) ma ma związku z dojrzałością fizyczną, ale determinuj© osiągnięcia dojrzałość* społecznej (w tym przypadku zdolność do zawierania związków małżeńskich)-1 tak: w Arabii kkkerok-tomll dokonuje a»ę kilka tygodni po narodzinach; w Somalii - między trzecim a czwartym rokiem życia; w południowym Egipcie - między dziewiątym a drioeiątym rakiem żyda: w Nubii - we wczesnym dzindrtsrwie: w Abisynii - około ósmego roku życia lub oetem-dząsiątego dnia po narodzinach; na obszarze delty Nigru - w dziedhatWe (bez oznaczanib terminu): u ludu Malinkę t u Bambarów - między dwunastym a piętnastym rakiem żyda; u Malajów - na początku pierwszego ząbkowania: u JawajczyfcOw - między szóstym a siódmym rokiem życia; u Makasarów - między trzecim a siódmym rakiem życia: u Go-rontalo - w dziewiątym, dwunastym lub piętnastym roku życia Ha.

* Zob. Richard Andree, Oesc/ineldung. Etlwograpłrtsche Paraff&eo untS tfergtetche. Lflipzig 1888 (soiia 2). s, 168-212; Atexandre Lasnet. ibw rwsstonmu Senógał, Paris 1900, 8.14 (u Maurów - w siódmym roku życia), s. 108 (u ludu Khasonke - w dzieciństwie, do mniej więcej piętnastego roku życia, ale im zamożniejsza jest darta rodzina, tym późni ej J, nu ogół ceremonia ta odbywa się między dziesiątym a piętnastym rokiem życia (na lemat Fulan. ludu Malinkę i Seretów zob. Ibid.. odpowiednio. 84. 88. 146). ale odstępy między poszczególnymi obrzędami mogą być rożne, w zależności od ficzby dzieci.

Obrzędy inicjacji