Interwencja kryzysowa cz I00296

^r8 Część I. SPEKTAKLE KULTURY POPULARNEJ

Tabela 1. Podobieństwo studentów do cechy modelowego konsumenta:

Sądzi, że w dzisiejszym świecie człowiek jest „towarem na rynku" [...]

Wskazany przez badanych stopień podobieństwa ich własnych właściwości do omawianej cechy	Kobiety		Mężczyźni		Ogółem
	N	%	N \	%	N	%
Brak danych	0	0,0	3	2,6	3	0,7
Wcale	56	17,0	26	22,4	82	18,4
W bardzo małym stopniu	108	32,7	27	23,3	135	30,3
W pewnym stopniu	132	40,0	45	38,8	177	39,7
W bardzo dużym stopniu	34	10,3	15	12,9	49	11,0
Ogółem	330	100,0	116	100,0	446	100,0

X² = 13,022; d/= 4; p = 0,011

Aż czterech na pięciu respondentów uznało, iż w jakimś stopniu identyfikują⁶⁵ się z poglądem, ie

[...] w dzisiejszym świecie człowiek jest „towarem na rynku" i nieustannie musi dowodzić swojej wartości użytkowej (że jest najlepszy).

Wśród nich blisko co druga osoba wskazała, że ten pogląd jest jej bliski w pewnym stopniu, natomiast co ósma oceniła swój stopień podobieństwa jako bardzo duży. Właściwość ta jest zatem relatywnie silnie ukształtowana wśród studentów UAM. Kobiety przypisują ją sobie w istotnie statystycznie większym stopniu niż mężczyźni (obliczenie testem chi-kwadrat), np. 17% kobiet uznało, że wcale nie są podobne do opisu, w porównaniu z 22% mężczyzn. Największa różnica w rozkładzie dotyczy odpowiedzi w bardzo małym stopniu i wynosi aż 10% na korzyść kobiet. W odpowiedziach wyrażających najwyższy stopień podobieństwa do własności różnice są niewielkie. Można zatem przyjąć, że. różnica dotyczy tego, czy kobiety i mężczyźni w ogóle jako własny przyjmują pogląd, iż „człowiek jest towarem”.

Studentów poprosiłem dwukrotnie (druga i trzecia fala badań) o ustosunkowanie się do omawianej właściwości modelowego konsumenta. Dzięki temu mogę określić jego trwałość. W tabeli 2 przedstawiam rozkład odpowiedzi badanych uzyskanych w dwóch pomiarach.

⁶⁵ To sformułowanie jest uproszczeniem, jednak używam go, aby uniknąć powtarzania formuły „uznali swoie właściwości za Dodobne w iakimś stopniu do właściwości modelowego człowie-

Tabela 2. Ustosunkowanie studentów UAM w dwóch pomiarach do właściwości modelowego konsumenta: Sądzi, że w dzisiejszym świecie człowiek jest „towarem na rynku" [...]

Wskazany przez badanych stopień podobieństwa ich własnych właściwości do omawianej cechy	Pomiar II (2007/2008)		Pomiar III (2010)
	N	%	N	%
Braki danych	5	U	3	0,7
Wcale	130	29,5	81	18,4
W bardzo małym stopniu	127	28,8	133	30,2
W pewnym stopniu	127	28,8	176	39,9
W bardzo dużym stopniu	52	11,8	48	10,9
Ogółem	4-41	100,0	441	100,1

Rozkład odpowiedzi w obu pomiarach widocznie się zmienił w odniesieniu do omawianej właściwości. W drugim pomiarze znacznie więcej badanych uznało, źe w bardzo małym lub pewnym stopniu utożsamia się z sądem, że w dzisiejszym świecie człowiek jest „towarem na rynku”. Zdecydowanie zmniejszył się natomiast odsetek osób odrzucających tę cechę jako podobną do własnych. Zatem w całej badanej grupie zwiększyła się liczba osób o wyższym stopniu ukształtowania właściwości. Dane te pozwalają jedynie na ustalenie, jak zmienił się rozkład odpowiedzi w całej próbie, nie wskazują natomiast, jak zmieniło się ustosunkowanie poszczególnych studentów. Ilu z nich wskazywało różne odpowiedzi w każdym z pomiarów i w jakim kierunku była to zmiana?

Aby odpowiedzieć na powyższe pytanie, określiłem, jak zmienił się wskazany przez każdego z respondentów stopień podobieństwa do właściwości. W ten sposób wyłoniłem pięć rodzajów zmiany ze względu na jej kierunek i nasilenie:

-    znaczna zmiana w kierunku mniejszego stopnia podobieństwa do właściwości (z bardzo dużego na bardzo mały lub na wcale; z pewnego na wcale);

-    niewielka zmiana w kierunku mniejszego stopnia podobieństwa do właściwości (z bardzo dużego na pewien; z pewnego na mały; lub z małego na wcale);

-    brak zmiany (taki sam stopień ukształtowania w obu pomiarach);

-    niewielka zmiana w kierunku większego stopnia ukształtowania własności (np. z wcale na bardzo mały);

-    znaczna zmiana w kierunku większego stopnia ukształtowania własności (np. z bardzo małego na bardzo duży).

Rozkład badanych ze względu na trwałość ustosunkowania do poglądu o utowarowieniu człowieka przedstawiam w tabeli 3.