Kukułka6

VII, Tworzenie ora/ funkcjonowanie instytucji międzynarodowych

spraw uchodźców, rozwijanie transnarodowych procesów kulturalnych oraz kształtowanie różnych elementów ładu międzynarodowego (informacyjnego, gospodarczego czy ekologicznego).

Siła oddziaływania tej największej organizacji politycznej zależy nie tylko od konsekwentnej i spójnej aktywności jej głównych organów (jak Zgromadzenie Ogólne, Rada Bezpieczeństwa.. Rada Gospodarcza, i Społeczna i inne), .lecz także od aktywności utworzonych przez nią organów pomocniczych i agencji (jak UNHCR, UNRWA, UNIDCkUNDR UNICEF* UNITAR^UNCTAD, UNER IAEA).

Do grupy międzynarodowych '.instytucji politycznych należą także organizacje regionalne (jak Liga Państw Arabskich, Organizacja Jedności Afrykańskiej i jej sukcesorka- Unia Afrykańska, Organizacja Państw Amerykańskich, Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej, Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie i jej sukcesorka Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w' Europie). Stanowią one instytucje debatujące i uzgadniające wspólne cele oraz sposoby ich osiągania przez państwa danego regionu.

Drugi rodzaj instytucji międzynarodowych tworzą organizacje o profilu gospodarczym, zarówno w skali globalne] jak i regionalnej. Charakter powszechny mają niektóre organizacje gospodarcze systemu ONZ (jak Organizacja'Wyżywienia i Rolnictwa, Międzynarodowy. Bank Odbudowy i Rozwoju, Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Układ Ogólny w Sprawne. Taryf i Handlu oraz jego sukcesorka Światowa Organizacja Handlu, Międzynarodowe Towarzystwo Finansowe, Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju, Konferencja Narodów Zjednoczonych do Spraw Handlu i Rozwoju, Organizacja NZdo Spraw Rozwoju Przemysłowego, Program Rozwoju Narodów Zjednoczonych), W skali regionalnej działają także organizacje promujące rozwój i współpracę gospodarczą (jak EBGR, UE, EFTA, NAFTA czy APEC).~

Do trzeciego rodzaju instytucji międzynarodowych zaliczamy te organizacje międzyrządowe i pozarządowe, których przedmiotem zainteresowań i aktywności są.kwestie humanitarne w szerokim sensie* od socjalnych po kulturowe. Należy do nich min. Międzynarodowa Organizacja Pracy (zrzeszająca przedstawicieli rządów, pracodawców i pracowników), Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury, Światowa Organizacja Zdrowia, Związek Ochrony Własności Literackiej i Artystycznej, Fundusz Narodów Zjednoczonych dla Pomocy Dzieciom, Organizacja Międzynarodowa do Spraw Uchodźców, a także w pewnym stopniu Rada Europy i .Rada Nordycka. Nie podejmują one-decyzji obligatoryjnych dla państw członkowskich lub członków stowarzyszonych, ale formułują zwykle zalecenia fakultatywne dla swoich adresatów. Oddziałują one na państwa i grupy społeczne w sposób perswazyjny i raczej selektywny, chociaż ich zasięg jest w zasadzie uniwersalny. Ich organy pomocnicze (komisje, komitety, grupy robocze czy biura) mają pewną autonomię i pracują na rzecz -organu, któremu podlegają, Różnią się między sobą nieco innym stopniem łączenia własnej au ton ornie zn ości i inicjaty wności 2 działaniami koordynacyjnymi w ramach systemu instytucji wyspecjalizowanych (poprzez wymianę raportów, zaleceń, delegatów itp.).

Czwartym wreszcie rodzajem instytucji międzynarodowych są różnego rodzaju organizacje, mchy,-zrzeszenia i agendy zajmujące się międzynarodowymi problemami ekologicznymi. Wyrastały one jako kontynuacja XlX-wi.ecznych towarzystw ochrony przyrody oraz reakcja na negatywne konsekwencje drugiej i trzeciej rewolucji przemysłowej dla środowiska człowieka. W latach 60, XX w, dyskusje o problemach ekologicznych objęły organy i agendy ONE (jak Rada Gospodarcza i Społeczna, Zgromadzenie Ogólne, UNESCO) oraz zapoczątkowały opracowywanie specjalnych raportów ‘(jak raport U Th anta. raporty Klubu Rzymskiego z początku lat 70. i raporty Komisji Północ-Południe z przełomu lat 1970/1980), jak leż tworzenie instytucji narodowych i międzynarodowych do spraw ochrony .środowiska.

Naj ważniejszą instytucją stał się od 1972 r. Program Środowiskowy Narodów Zjednoczonych, utworzony na wniosek zorganizowanej przez ONZ, a zainicjowanej przez Szwecję konferencji na temat środowiska człowieka, która odbyła się w Sztokholmie w czerwcu 1972 r. Rozwijające się po tej konferencji debaty międzynarodowe

139