LuhmannS12

HantrimtOC

fi do potraktowania tego jako powodu do aUroiu. Przyszłość służy mobilizacji I komu-■•B^aln sprzeczności wbrew teraźniejszości, a tym ±c teraz już nie przy pomocy i aa aayfci ups Men. lecz semantyki katastrofy Gdyby uważano, że sprzeczność zmienia mniej tub hardziej nieunikniony, można by przewidywać kat astro-katastrof. Ale przesłanka ta pochodzi jeszcze z ar-dialektyki, która uchodziła za prawa W rzeczywistości stosunki między a zmianą strukturalną są o wiele bardziej skomplikowane I dalece niewystarczająco wyjaśnione**

Mftdice się saktuaftiaować przyszłość łub uczynić jednocześnie istotnym to. co wy-stępuje po sobie, to trzeba się ociec do procesu przekładu. To. co naznaczone czasowo-śdą. Ran zostać przełożone na kaicgorse rzeczowe. Ważną formułą przewodnią może się okazać wnknir* Aaartrtu. Pojęcie kosztów oznacza określoną karmę sprzeczności -coś. caągo nśe clscony ale co mimo wszystko, w sposób zamierzony wywołujemy. Koszty pełnią z tępo względu funkcję ostrzega w« ię. która przypada systemowi immunolo-pcmrmu Upodabmaią ssę do tego rytemu także przez to. że nie mogą pojawić się ad kuc. lecz zakładają systematyzaej; Innymi słowy*, zaletą one od ekstemallzacji. które nmodrwuiąim odróżnienie kosztów scymagsjęiych wewnętrznego uwzględnienia.

Wai z rachunlo cm kosztów prezentowane aą negatywne aspekty działania — prezentowane i .mszczone”, wszak na podstawie rachunku kosztów działa się tylko wtedy. gdy korzyści zdaję sśę przeważać nad stratami. Im więcej kosztów można wprowadzić, na ja ijllsl im hardrtrj rachunek rozciąga sśę na koszty czasowe, psychiczna, albo na zagrożenie. Se dusza nie będzie zbawiona (jak w słynnym zakładzie Pascala)**, tym dasałsiiw esy ssę wrażliwsze na sprzeczności. Potrzeba wtedy jedynie takich maksym decyzyjnych jak te. że koszty powinny przynajmniej zostać pokryte lub ic spomiędzy porównywalnych tiriałań wybrać należy najkorzystniejsze z punktu widzenia kosztów ~daęia takim maksymom war rhrronc działania wyłączane są z obszaru wybieralnych Prezentowane aą tylko jalrn możliwości są wytwarzane jako .przedwcisną czki eliminację ryzyka, wiązanie tego. co negatywne.

■g|| li ni również dają ssę zauważyć historyczne tendencje wskazujące, aawatytaoia. m snrrs^łnir od XVIII w— wzrasta troska o immunolo-Przez pewten czas wyglądało to tak, jakby integracja społeczeństwa mo-

gjsbyd jnii ją----bczp------p------hunki I---u:—    ^ł"^lłk-

l). Gdyby tyko każdy brał pod uwagę - w formie kosztów - obciążenia. I wszyscy mm doświadczają przez swoje działanie, to. wedle tego ujęcia.

Iriałania społecznic kompatybilne- Z perspektywy repre-tu teorii, pogląd taki przecenia jednak funkcję systemu immunologiczne-

Inlij Ciskaną uf

A. Ilśa «—kok Kohmgr. TfcSs-

Sprtrtsnotf i konflikt

337

Podobnie jak wymiar czasowy i rzeczowy, ostatecznie równie^{1 2} wymiar tpoliof ■hityć może zwielokrotnianiu sprzeczności, a cym samym rozbudowie społecznego systemu immunologicznego. Dzieje się lo z pomocą semantyki konkurencji. Nieprzypadkowo dotknęliśmy w ten sposób - podobnie jak w przypadku koszyki, ryzyka, prawdopodobieństwa - lematu, którego kariera przebiega równolegle do rozwoju społeczeństwa nowoczesnego.

O konkurencji mówić można wtedy, gdy cele jednego systemu mogę zostać ody gnięte jedynie kosztem celów innych systemów. Sytuacje konkurencji mogę powstawać pomiędzy systemami psychicznymi i/lub społecznymi. Staję się widoczne za każdym razem, gdy system może rozpoznać po swych celach, te ich realizacja odbiera innym systemom szansę osiągnięcia ich własnych celów lub taką szansę zmniejsza. Pojęcie to wyraża społeczny wymiar sensu celu. Nie zakłada ono. te konbmąęcc systemy same wchodzą w interakcję, albo w inny sposób niż poprzez społeczeństwo uczestniczą we wspólnym systemie społecznym. Może tak być na przykład w przypadku uczniów w klasie, ale nie jest to konieczna cecha omawianego pojęcia Pojęcie to wymaga teorii, która potrafi odróżniać wymiar społeczny od systemu społeczne-go'². Konkurencja nie jest szczególnym typem systemu społecznego, lecz szczególnym typem doświadczenia społecznego (w przypadku granicznym jednego jedynego systemu!).

Nic wszystko, co odnosi się do wnętrza wymiaru ipolrcmago i zwraca uwagę aa inne przeżywanie i działańir innych, stanowi już tym samym konkurencję. W przypadku konkurenci! różnorodne możliwości występną jedyna² pod wzajemnie poane ganym warunkiem potrzeby jedności Sytuacje konkurencji powstaję najwyraźniej w warunkach rzadkości a więc w gospodarce, jedność jest tu. jeśk możaa tak powiedzieć, dostępna w formie zdecentralizowanej - w każdym dobni, które jeden mote otrzymać jedynie kosztem drugiego. W systemie politycznym teza o jednolitości wykonywania władzy na określonym obszarze promowana była dopiero w procesie roa-woju państwa nowożytnego. Tym bardziej więc dopuszczenie do konkurencji o tę władzę w sensie bardziej kwalifikowanym niż faktyczny, czyli zinstytucjonalizowanym, stanowi sztuczny produkt konstytucji politycznych. Szczególnie niebezpieczna jest konkurencja w dziedzinie „mtelckiualnej~ - stanowi to temat słynnego wyklute Karla Mannheima³. Mannheim odnosi konkurencję do .publicznej wykładu bytu Me wyjaśniając, dlaczego byt dopuszcza tylko wykładnię pubftcmę² Dzuiaj można do

1

li Pot wyże), a. 104.

rPuRsdnmąidzr KeWbow GzteurduCroąp— IŁM il ęaMrdmOiOśał Baąawir-IttęwMrlwmuu I9ŹR.S|»dŁcp.aiw—m—«» Hśe.nirMWiwMWtiisiiiiBil|pf.tŁriaókwH«l.Łlb-M

2

Rozwinięta później totfoioglm witdsy już «ędo KROawodmub. ■ń®⁴^"™²] docznicj a roszczenia do jednolitej publicznej wjŁIMai bytupnm oeeteOteuM²M² w odnieś leniu do roszczęMo do nr>paśu<n (wpmcjaMlMusą² pcw² l^2,l,int może być dowolnie dcccntraluowaneio ywmmrnw mpimcą+********•«•""²

3

K. Merton. Molo m Siiweęlf UW toż ery ą q ęar ażebudy yfui"²

4

ReWew² 2i (I957J. i SJ9ó» Rand EdUcatlon" 41 (IM), a. 123-140; Warren CX Reetew² 39 (1974). a. 1-18. tako problem (dysfunkcja) post