Obraz(253

Część I

_ Hodowla roślin

WSTĘP

Hodowla roślin jest nauką o powstawaniu nowych odmian i gatunków roślin uprawnych. Intuicyjnie stosowana była przez rolników od wieków, ale jako działalność oparta na podstawach naukowych rozwinęła się dopiero w drugiej połowie XIX wieku.

Hodowla roślin wykorzystuje w swej działalności zdobycze innych dziedzin wiedzy przyrodniczej, takich jak: botanika, fizjologia i biochemia roślin, a przede wszystkim genetyka. Zatem, aby mogła wyodrębnić się jako dziedzina nauk rolniczych, nauki te musiały osiągnąć odpowiedni poziom. Korzystając z osiągnięć innych nauk biologicznych, hodowla roślin przystosowuje je do swoich potrzeb.

Wynikiem pracy hodowców roślin są plenniejsze i lepsze jakościowo odmiany roślin, które następnie wprowadzane są do uprawy. Tym samym hodowla roślin inicjuje postęp w rolnictwie i od jej działania, w znacznej mierze, zależy opłacalność produkcji roślinnej. Ponieważ produkcja rolna przebiega w różnych warunkach środowiska i służy różnym celom, w hodowli roślin wyróżnić można kilka kierunków, jak na przykład: hodowla odpornościowa, wytwarzająca odmiany odporne na patogeny czy szkodniki, ale również na niekorzystne warunki środowiska, i hodowla jakościowa, tworząca odmiany przystosowane do wymogów konsumpcji czy przetwórstwa.

Aby wytworzyć nową odmianę o żądanych przez odbiorców cechach, hodowca musi znać właściwości genetyczne rośliny. Podstawą hodowli jest wybór roślin o odpowiednich genotypach. Tylko takie spełnią wymogi stawiane im przez środowisko przyrodnicze i konsumentów.

Materiałami wyjściowymi w hodowli roślin mogą być:

—    gatunki dzikich roślin, często mające wiele cennych cech użytkowych, na przykład odporność na choroby i szkodniki;

—    odmiany roślin uprawnych;

—    linie homozygotyczne uzyskane wskutek celowej działalności człowieka;

— 5 —